پیشنهادهایی برای آموزش بخش نهم
پيشنهاداتی برای آموزش کودکان اوتیسم
ترجمه کتاب Childern With Autism Suggestion For Teaching In The Inclusive Classroom
نوشته Marilin Watson وهمکاران
«بخش نهــم»
9-4- حل کردن مسائل
یکی از حقايق در رياضيات کاربردی جديد ، حل کردن مسائل است .
حل مسائل چيست؟
حل مسائل به مسائلي مربوط مي شود که کودک قبلاً آن را حل نکرده و در مواقعي مجبور مي شود راه حلي براي خود پيدا کند . روشهايي نياز است که بتوان بخوبي ديگر مسائل رياضيات از آن استفاده برد . اين روشها شامل کارها و چيزهايي از قبيل آزمايش و خطا ، آزمون ، حدس و کنترل ، حدس و بهبود ، جستجوي الگوها و غيره است . دانش آموزان ما ، مانند سايرين ، با طيف وسيعي از مشکلات گلاويز مي شوند . بعضي از مشکلات ، مسائل اجتماعي هستند ، برا ي مثال وادار کردن ديگر بچه ها تا به او اجازة حرف زدن بدهند . بعضي از اين مسائل عملي هستند ، مثلاً اينکه چگونه چرخ دستي که به نرده ها گير کرده ، برگردانند و بعضي ديگر ر ياضيا ت هستند ، براي مثال چگونه شکلي که داده شده را با تکه هاي تنگرام[1] درست کنند .
آيا کودکان اوتيسمي مي توانند مسائل را حل کنند؟
توانايي کودکان اوتيسمي برا ي حل مسائل ، مناظره اي است که سالهاست اطراف آنها را احاطه کرده است . يک طرف مباحثه عقيده دارد که اين بچه ها قادرند وظايفي را که در حافظة آنها قرار گرفته يا روشهاي معمول را انجام دهند . به هر حال ، تجربه به ما نشان مي دهد که اين بچه ها ، هم در حل مسائل زندگي روزمرة خود و هم در حل مسائل رياضي کاملاً فعال و خلاق هستند .
برا ي نمونه ، وقتي بچه ها در حال بازي با يک کاميون اسباب بازي در زمين ماسه اي بودند ، کودکي قادر نبود تا کاميون را به جلو بکشد ، چون ماسه ها جلوي کاميون را مسدود کرده بود و او تشخيص نمي داد که ممکن است ماسه ها جمع شده باشد . در تلاش براي حل اين مشکل ،کودک سعي کرد کاميون را در يک سطح صاف و هماهنگ بکشد ، يا کاميون را به سمت عقب بکشد . سپس او به بچه هاي ديگر نگاه کرد و به وسط کاميون فشار آورد . حتي اگرکودک نمی توانست مشکل خود را حل کند ، اما اين خوب است که او نشان داد مي تواند به روشهاي مقتضي حل مسائل فکر کند .
نمونة ديگر حل مسائل ، در طول يک درس رياضي بود. دانش آموز و معلم کمک کننده اش ابعاد يک راديو را اندازه گيري مي کردند . وقتي که مي خواستند طول راديو را اندازه بگيرند ، مشکلي برا ي ايستاده نگه داشتن راديو روي ميز و فاصلة بين انتهاي خط کش و عدد صفرآن پيش آمد . وقتي از او پرسيده شد چگونه مي توان اين مسأله را حل کرد ، او نوشت «راديو را برگردانيد» . معلم راديو را سر داد و آن موقع دانش آموز ،کنار آن را به جاي جلوي آن مي ديد . وقتي که ازدانش آموز پرسيده شد : «آيا درست بود ؟» سرش را تکان داد ، بنابراين ، معلم راديو را به پشت گذاشت و آن موقع دانش آموز پاسخ داد که حالا درست شد . همان طوري که در اين مثال مي بينيد ، شايد بعضي راه حلهاي آنها در ابتدا کمي عجيب به نظر برسد .
بعضي اوقات اين بچه ها به يک سري چيزهايي که از کودکي در محيط اطرافشان هست علاقه پيدا مي کنند . بعد از آن ، هر موقع چنين چيزهايي را مي بينند ، جذابيت وسوسه کننده اي نسبت به آن دارند و با اشاراتي که به طور غير فعالي تلاش مي کنند تا بفهمانند که آن چه را مي بينند ، از دست داده اند . حال ما از اين فرضيه سؤالي داريم . شايد ما به نتوانيم بسادگي روشهاي خوبي براي شرح آن احساس کودک ، پيدا کنيم ، زيرا اين قبيل کودکان يک سيستم ارتباطي کارآمد ندارند و به نظر مي رسد « در ذهن خود با اعداد بازي مي کنند » و اغلب ما به عنوان افرادی بالغ هرگز نمي توانيم بفهميم که آنها در حال انجام چه کاري هستند تا زماني که خود آنها ، به هر شکلی قادر به شرح دانسته هايشان شوند . در اين گونه موارد ، مطالب زيادي نوشته شده که بچه ها زماني را صرف اين مي کنند تا به تقويم نگاه کنند و بعد بتـوانند بگويند که يک روز خاص مثلاً 10 تا20 سال بعد چه روزي خواهد بود . اين مهارت يادگيري مستقل است . خيلي از والدين به ما گفته اند که بچه هايشان به نمايشگر ديجيتالي دستگاه ويدئو و يا کيلو متر شمار ماشين با هيجان و علاقة خاصي نگاه مي کنند . ديگر بچه ها در مورد الگوهاي اطرافشان خيلي آگاهي دارند ، ولي نمي توانند آنها را بيان کنند . تعدادي از بچه ها علاقة خاصي به جاده ها و نقشه ها دارند . شايد اين حالت به خاطر طبيعت منظم و فرمانبردار آنها باشد ! بعضي بچه هاي کوچکتر زمان قابل توجهي وقت صرف مي کنند تا اسباب بازيهاي خود را طبق الگو بچينند . اين گونه رفتارهاي مشابه ، به طرز جالبي در ديگر بچه هايي که بعداً خود را در رياضيات با استعداد نشان مي دهند ، نيز مشاهده مي شود .
چه راه حلهايي مي توان انجام داد؟
به هر حال ، اين درست است که بچه هاي اوتيسمي در بعضي از مسائل بهتر از ديگران به نظر مي رسند ، اما بايد ديد با مشکلات اجتماعي ديگري که در زندگي خود با آنها مواجه مي شوند چگونه برخورد مي کنند . يک قسمتي که اغلب آنها با ضعف روبه رو هستند ، جستجوي اطلاعات مفيد يا کمک خواستن از ديگران است . آنها به طور جدي در يافتن راه حلهاي اجتماعي قابل قبول براي مسائل اجتماعي روزمره مشکل دارند . بر اساس مشاهدات ، بچه هاي اوتيسمي توانايي بهتري براي بررسي رياضيات دارند و بسادگي درگير اعداد مي شوند ، ولي مسائلي که رياضيات را در يک موقعيت اجتماعي جا داده ، به نظر مشکل تر مي رسند . برا ي مثال ، مسئله اول(1 )آسانتر از مسأله دوم (2 ) به نظر مي رسد :
1) =(2+65/1+50/3)-10
2)تامي با10 دلار به مغازه رفت . او يک کيلو سيب به قيمت 65/1 دلار، بيسکويتهايي به قيمت 2 دلار و يک نوشيدني به قيمت 5/3 دلار خريد . از10 دلاري که او در اختيار دارد ، چه مقدارش را بايد به مغازه دار بدهد؟
برا ي بسياری از ديگر بچه ها ، حل اين مسأله آسان است . براي آنها در يک موقعيت کاربردي ، انجام محاسبات رياضي راحت تر است . تحقيق روي بچه هاي دستفروش خياباني در برزيل براين نکته تأکيد مي کند .
آنها به مقدار زيادي با انجام محاسبات مربوط به فروشهايشان ماهر و زبر دست شده اند و الگوريتمهاي غير استانداردي را براي اين محاسبات در نظر مي گيرند .
مشکلاتي که نياز به در دست گرفتن وسيله هايي ، از قبيل ابزارهای اندازه گيري وسايل يا سطح مواد دارد ، شايد به آسان کننده هايي براي اجازه حرکت و مسائل برنامه اي اين بچه ها نياز داشته باشد (بخش آخر براي بعضي از ايده ها مطالعه شود) . مشکلاتي که در ارتباط برقرار کردن و مهارتهاي نوشتاري مستقل وجود دارد ، به اين معناست که بچه ها در توصيف واکنشي که آنها در حل مسئله از آن استفاده مي کنند ، مشکل دارند . «من آن را مي دانم» جوابي است که بچه ها براي توصيف واکنششان مي دهند . البته ، ما اين جواب را از ديگر کودکاني هم که بيماري اوتيسم ندارند ، مي شنويم! (يک سري پيشنهادهايي در مورد چگونگي حل اين مشکل در بخش5 در ثبت کار داريم .) وقتي مشکل به وجود مي آيد که کار شامل چند مرحله باشد . شايد کودک نتواند همه اطلاعات مورد نياز را در ذهنش نگه دارد و لازم است که شما راهي براي ثبت چند مرحلة ابتدايي و فوري براي استفادة او قرار دهيد و به او کمک کنيد .
سعي در بعضي از مسائل
دانش آموزان اوتيسمي در مسائل مربوط به «بزرگترين رقمها» موفقند . از آنها بخواهيد که بزرگترين عددي را که به نظرشان مي رسد ، بنويسند . سپس از آنها بپرسيد که آيا مي توانند عددي بزرگتر از اين هم پيدا کنند . اگر نتوانستند ، خودتان يک عدد بنويسيد . ادامة اين کار ، در حقيقت به آنها نشان مي دهد که بزرگترين عدد وجود ندارد .
استفاده از اعدادي که شامل1تا6 مي شوند ، قراردادن اعداد در دايره هايي در تصوير زير ، نشان مي دهد که هر کدام با عدد مشابه خود جمع مي شود .
چند مربع در يک تخته شطرنج وجود دارد؟ شامل مربعهايي که داراي اندازه هاي 2*2و3*3 و غيره هستند. از دانش آموز بپرسيد که آيا مي تواند همه مربعها را پيدا کند. اغلب مفيد است که در ابتدا برگردند و به تخته شطرنج که تنها 2*2و3*3و4*4 و... است ، نگاه کنند . بتدريج اندازة شبکه اي را افزايش دهيد و ببينيد که آيا دانش آموز قادر به تشخيص الگو هست يا نه . اين آزمايش به صورت موفقيت آميزي ، هم براي بچه هاي اوتيسمي و هم بچه هاي غير اوتيسمي انجام شده است . بنابراين ، موقعيتهاي حل مشکلاتي که بتوان آن را براي بچه هاي اوتيسمي به کار بست ، وجود دارد . موقعيتهايي که از اشاره به ديگر مشکلات دوري مي کند (وسايل دست ساز، ...) براي شروع کار مناسبتر ند .
حل مشکلات
· بچه هاي ا وتيسمي مي توانند مسائل را حل کنند .
· از مسائلي که کودک بايد از وسايل دست ساز استفاده کند ، دوري کنيد .
10-4 تصحيح و بازخورد[2]
موقعيتهاي بسيار زيادي در يک روز براي ما پيش مي آيد که اطلاعاتي را دريافت کنيم و يا بهبود بخشيم .اين موارد مي تواند از طريق همکاران ما ، دوستان ، بستگان و يا حتي از طرف يک غريبه باشد . تصور تکميل يا سعي برا ي کامل کردن کارها را در نظر بگيريد و بعد در چنين موقعيتي ، هيچ پاسخ يا نظريه اي از طرف بچه هايي که به آنها آموزش مي دهيم ، دريافت نکنيم . در چنين حالتي ما به توانايي خود مطمئن نيستيم ونمي دانيم که آنچه ما انجام مي دهيم موفقيت آميز هست يا نه .
مشاهدات ما نشان مي دهد که دريافت نتايج کار بعضي دانش آموزاني که ناتواني دارند نسبت به ديگر دانش آموزان کلاس کمتر است . معلمان هميشه از دانش آموزان اوتيسمي نتايج رسمي نمي خواهند و اغلب اوقات نتايج غير رسمي هم به وسيلة دانش آموز انتخاب نمي شود . آنها هميشه پاسخهايي به همان ظرافتي که ديگر دانش آموزان قادر به گفتن آن هستند ، ندارند .
لبخند يا اخم معلم ، براي اين گونه بچه ها نشانة چيزي نيست و به آن توجه نمي کنند ، در حالی که بالا انداختن ابرو براي ديگر بچه ها نشانة اين است که پاسخ متفاوتي نياز است يا اينکه حالا وقت تعطيل کردن کار نيست . بعضي از دانش آموزان اوتيسمي زماني که معلم دور کلاس راه مي رود و در طول درس ، پاسخهاي صحيح و نتيجه را مي دهد ، حواسشان پرت مي شود . کمک معلمان هميشه مطمئن نيستند که چه نوع نتيجه اي برا ي يک سري کارها نياز است . ضروري است که معلم کلاس ، فعاليت درستی براي دادن نتيجه به بچه داشته باشد .
زمان استفاده از نتيجه
همان طوري که بچه ها با ناتواني بزرگ مي شوند، ما انتظار داريم که برخی از نتايج را خودشان به دست بياورند . شايد در کلاس جوابهاي خود را با چک کردن آنها تصحيح کنند يا با خواندن کارشان برا ي ديگر دانش آموزان آن را تصحيح نمايند ، و شايد هم بتوانند مدت زمان بيشتري منتظر بمانند تا نتيجه را از افراد بزرگتر بگيرند . در موقعيتهاي اجتماعي آنها می آموزند که پاسخ يا عقب نشيني را از ديگر افراد ياد بگيرند و به عنوان نتيجة رفتاري خودشان قرار دهند . بچه هاي اوتيسمي هم در کار و هم در رفتارشان به نتيجه مخصوص و فوري نياز دارند . عکس العملهاي ديگران بايد تفسير شود و بايد به آنها آموزش داده شود که اشاره های چهره و حالتهاي بدني دارای چه معنايي هستند . ضروري است که روش برنامة فعالی براي تشويق دانش آموز تعيين شود تا بتدريج برا ي انجام کار به نتيجه کمتري نياز داشته باشد . به جاي دادن نتيجه ، بعد از هر مرحله کار دانش آموز را تشويق کنيد تا دو مرحله يا کارهاي کوچک را قبل از نياز به نتيجه انجام دهد . بعداً دانش آموز ياد مي گيرد که با فرمهاي مستقيم کمتري ، از قبيل پاسخهاي صحيح با کل کلاس در پايان درس کار کند . در ابتداي کار ضروري است که بزرگترها در انجام اين کار به او کمک کنند .
خود تصحيحي
اگر همة دانش آموزان جوابهاي خود را تصحيح کنند (با گذاشتن علامت صحيح در برگة پاسخنامه) يا معلم جوابها را براي گروه بخواند ، معمولاً اين دستيار معلم است که کار دانش آموز را تصحيح مي کند . مهم است که دانش آموز ياد بگيرد خودش کارش را تصحيح کند(شايد با کمک شخص ديگري) . استفاده از يک تخته ، انتخاب و زدن علامت صحيح (تيک P ) در کنار آن مي تواند روشي باشد که دانش آموز با علامت زدن کار خود را نشان دهد .
باز خورد
اشکال بصري نتيجه گيري ، اغلب براي اين دانش آموز با مفهوم تر و معنا دارتر از نتيجة کلاسي است ، اگر چه نياز است که اين مورد ، براي هر دانش آموز به صورت فردي مشخص گردد . شايد نياز باشد که هر سؤالي که جواب داده شد ،کنارش علامتي يا يک تيک گذاشت . اگر از کامپيوتر استفاده مي شود، نشان ستاره(*) مي تواند جايگزين علامت صحيح (تيک P ) و علامات (# يا x) براي جوابهايي که نادرست است ، باشد . بايد تا جايي که امکان دارد هر چه زودتر در مورد جواب غلط با دانش آموز بحث وگفتگوکرد . وقتي از نتيجه گيري کلاس استفاده مي شود ، تنها آنچه را که نياز است ، به طور کوتاه و دقيق بگوييد . اگر شما مي خواهيد از روش نتيجه گيري کلاسي و بصري استفاده کنيد ، به جاي اينکه از هر دوي آنها در يک زمان استفاده کنيد ، سعي کنيد اول يکي و بعد ديگري را به کار گيريد . نتبجه گيري براي اين دانش آموز بايد واضحتر و آشکارتر از ديگر دانش آموزان کلاس باشد . شايد شما نيازداشته باشيد تا از حالات بياني مبالغه آميز استفاده کنيد و آهنگ کلامتان را هم بالا ببريد ، در ضمن اينکه در مورد آنچه مي گوييد ، بي ريا و صادق باشيد .
به خاطر داشته باشيد که وقتي دانش آموز به سختي وبا تلاش زيادي کار مي کند ، به همان ميزاني که کار ديگر بچه ها را نشان مي دهيد ، کار او را نيز نمايش دهيد . اين نوع نتيجه گيري و اتمام کار ، اغلب براي همة دانش آموزان با ارزش تر است .
چه کسي نتيجه گيري مي کند؟
نتيجه گيري براي اين دانش آموز بايد از همان منابع مشابهي باشدکه برا ي ديگر دانش آموزان مورد استفاده قرار مي گيرد . در بعضي از کلاسها ، دانش آموز نتيجة کار را از دستيار معلم دريافت مي کند و هيچ و قت از معلم نمي گيرد . اگر چه احتمالاً معلم کلاس قادر نخواهد بود تا ميزان قابل توجهی از نياز اين دانش آموزان را بر آورده سازد ، ولي دست کم بعضي از نتيچه گيريها بايد از طرف او باشد . معلم به هنگام راه رفتن در اطراف کلاس ، وقتي که بچه ها در حال کار کردن هستند ، به اندازة کافی با آنها برخورد مي کند . اين نتيجه گيري جزئي و ضمني براي دانش آموز اوتيسمي خيلي مهم است اما همة آنها اغلب از اين نوع نظارت صرفنظر مي کنند . اين قبيل دانش آموزان بايد روشهاي مقتضي و مناسب براي درخواست کمک و اطمينان به خود فرا بگيرند . يک نشانه براي ارتباط برقرار کردن آنها ، بايد گسترش داده شود و بزرگترها و ديگر دانش آموزان بايد براي پاسخگويي تعليم داده شوند .
به هنگام مقتضي ، دانش آموز بايد ياد بگيرد که به نتيجه گيري ديگر دانش آموزان توجه کند . بچه هاي اوتيسمي همچنين بايد به طور اختصاصي آموزش داده شوند تا ياد بگيرند که چگونه بتوانند به ديگر دانش آموزان پاسخ دهند . تعريف و تمجيد از کار ديگر دانش آموزان ، يا دادن نظرات مثبت در يک حالت قابل قبول ، مهارتهايي هستند که به تمرين نياز دارند .
در هنگام مرور يک کار اشتباه، به خاطر داشته باشيد ، به جاي اينکه تنها در مورد آن صحبت کنيد ، از نمودارها و تصاوير براي توضيح کار کمک بگيريد . بعضي دانش آموزان اوتيسمي با انتقاد مشکل دارند ، بنابراين روي نشان دادن کاری که بايد انجام دهند تأکيدکنيد ، نه اينکه به آنها بگوييد چه چيز غلط است .
مقدار و تکرار بازخورد
براي شروع ، احتمالاً اين دانش آموز به نتيجه گيري سريع و فوري نياز دارد ، که بيشتر اينها بعد از هر سؤال از طرف دستيار معلم گفته خواهد شد . بتدريج ، اين نتيجه گيري بعد از 2 يا3 سؤال کم رنگ تر مي شود ، تا جايي که نتيجه گيري تنها در پايان هر بخش داده مي شود . بعضي روزها نياز است نتيجه گيري بيشتر از روزهاي ديگر تکرار شود .
وقتي دانش آموز کار استثنايي انجام مي دهد ، به همان صورتي که ديگر دانش آموزان کلاس را تشويق مي کنيد، او را نيز تشويق کنيد . يک پاداش بصري مثل يک برچسب يا يک تمبر مي تـواند قدرداني خيلي خوبي از او باشد . هنگامی که از موفقيت دانش آموز شاد و خوشحال می شوید ، ساير دانش آموزان را نيز در اين شادی سهيم کنيد ، تا از آنها قدرداني کرده باشيد .
تصحيح و بازخورد
· اين دانش آموزان ، به نتيجه گيري خاص و فوري در کار و رفتارشان نياز دارند .
· سعي کنيد که بتدريج نتيجه گيري را کم کنيد .
· از نتيجه گيري بصري ، به جاي کلامي استفاده کنيد .
· اگر نتيجه گيري کلامي مي کنيد، کوتاه و دقيق باشد .
· بعضي از نتيجه گيريها بايد از طرف معلم باشد .
· اطمينان حاصل کنيد که دانش آموز، راهي براي درخواست کمک و نتيجه گيري دارد .
· به دانش آموز بياموزيد که خودش کارش را تصحيح کند .
· همان طور که به ديگر دانش آموزان براي کار درست پاداش مي دهيد ، به اين دانش آموز هم پاداشی اختصاص دهيد .
11-4- ارزيابي
ارزيابي ، کار موفقيت آميز و ادامه داری است که بيشتر معلمان آن را اجرا مي کنند . اين روش به عنوان راه اختصاصي شناخت شخصي و برقرار ساختن يک ارتباط ، تشخيص داده شده است . اين کار به برنامه ريزي کارها و ارزشيابي مهارت دانش آموزان در مواردي که به آنها آموزش داده شده ،کمک مي کند .
وقتي دانش آموزي با يک سري ناتواني را آموزش مي دهند ، مساعدت کننده ها هم مي توانند به ارزشيابي تأثير استراتژيهاي آموزشي متفاوت براي يک دانش آموز خاص عادت کنند . به خاطر درگيريهاي برقراري ارتباط بچه هاي اوتيسمي، اين مساعدت شايد زمان زيادي ببرد ، ولي تلاش ،گرانبها و با ارزش خواهد بود .
چالشها
يکي از اهدافي که دانش آموزان داراي ناتوان را ارزيابي مي کنيم ، اين است که اطمينان حاصل کنيم که آنچه ما ارزيابي مي کنيم ، دانش و فهم دانش آموز است ، نه توانايي يا عدم توانايي او در پاسخگويي . دانش آموزان اوتيسمي ، با حرکات خاصشان و دعوت به برقراري ارتباط خاص خودشان ، در اين گونه ملاحظات به طور مخصوصي داراي مشکل هستند . اين مسأله در مورد تواناييهايشان پيچيده تر مي شود ، زيرا در پاسخ دادن روز به روز متفاوت هستند . بسياري از عوامل محيطي و دروني هم بر عکس العمل آنها اثر دارند . دومين مورد در ارزيابي دانش آموزان اوتيسمي ، تطبيق دادن مشکلات حرکتي آنها ، حس دروني و برقراري ارتباط با آنها و داشتن يک استراتژی است که اساساً اطلاعاتی را که می کوشيم ارزيابی کنيم ، تغيير ندهد .
ارزيابي غير مستقيم
معلمان استفاده از ارزيابي را بويژه براي تعيين آنچه که در آينده دانش آموز بايد فرا گيرد ، ضروری می دانند. اين کار اغلب با پرسشهايی غير رسمي ، بحثها و مشاهدات و يا به کمک جمع آوري نمونه هاي کاري نوشته شدة دانش آموز انجام مي شود . همة اين روشها ، به دانش آموز اوتيسمي مربوط است . روشهايي براي سئوال کردن وکار نوشته شده در بخشهاي قبلي توضيح داده شد ( ر.ک : بخشهای3و5 ) . ضروري است که اطلاعات در حالتهاي گوناگون و در موقعيتهاي متفاوت جمع آوري شود . در بعضي از موقعيتها ، شايد لازم باشد که دو زوج مختلف از افراد بالغ داشته باشيم تا بيانشان را در مورد فهم دانش آموز به اشتراک بگذراند . دستيار معلم و معلم سهم بسيار بسزايي براي عملي ساختن اين مرحله دارند .
ارزيابي رسمي
معمولاً اين روش ، شامل شکل نوشتاري است که به صورت «موقعيتهاي تستي» به اجرا در مي آيد . شايد بچه هاي اوتيسمي نياز به توجهات بيشتري دارند تا بتوانند بهترين تواناييهايشان را اجرا کنند . جنبه هايي از قبيل محصورشدن، مواد مورد استفاده ، شکل ارزيابي و طول مدت ارزيابي مي تواند در شيوة اجراي دانش آموز تأثير بگذارد . اطلاعاتي در مورد توانايي آنها در شرايط خاص مي تـواند در طول مشاهدات و يا کار در کلاس جمع آوري شود و لازم است هنگام برنامه ريزي و اجراي يک کار ارزيابي در ذهن نگهداري شود .
شکل
هم آموزشها و هم انجام کار در شکل بصري دست يافتني تر هستند . فضا و اندازة کلمات ، نمودارها و تصاوير را محاسبه کنيد : شايد براي دانش آموز راحت تر باشد که در يک زمان فقط يک سئوال به او نشان داده شود تا با ديگر سئوالها گيج نشوند . بعضي از دانش آموزان اوتيسمي در تغيير حالت فکر خود مشکل دارند . بنابراين ، اگر تنها پنج سؤال نياز به جمع کردن داشته باشند ، لازم است که استراحت کوتاهي به آنها داده شود تا بتوانند آمادة پاسخگويي به سؤالهای تفريق کردن شوند يا اينکه شايد نياز باشد که به آنها بگوييم حالا وقت آن است که سئوالات مختلفي را پاسخ گويند يا اينکه عنوان عوض شده است . سعي کنيد به جاي وسايل هماهنگ کننده از نمودارها استفاده کنيد ، بويژه اگر دانش آموز با وسايل دست ساز در کلاس مشکل داشته است ( ر.ک : بخش 8 ) .
پاسخهاي دانش آموز
ضروری است به دانش آموز اين تفکر را آموزش دهيم که به ما پاسخ دهد . اگر دانش آموز از آسان کننده اي در کلاس استفاده مي کند، دليلی وجود نخواهد داشت که انتظار داشته باشيم ارزيابي بدون آسان کننده انجام شود . به هر حال ، شايد شما طالب باشيد تا سعي کنيد و در بعضي موارد جوابها را تصديق کنيد . شايد دانش آموز قادر باشد با اشارة مستقل خودش به جوابهاي چهار گزينه اي ، يا با استفاده از يک سري جوابهاي مستقل « بله » يا « خير » به پرسشها پاسخ بگويد . اين قبيل پاسخها مي تواند براي کنترل جوابها يا قراردادن سؤال مشابهي در يک حالت متفاوت مورد استفاده قرار گيرد. لازم نيست که از اين روش براي تمام سئوالها استفاده کرد. انتخاب دو يا سه سئوال کافي است . مطمئن شويد که قبل از ارزيابي اين گونه تمرين انجام شده باشد . اگر شما از سؤالهای چهار گزينه اي استفاده مي کنيد ، بهتر است از قبل بدانيد که بهترين روش تنظيم جوابها چيست تا اينکه تجزيه و تحليل آنها براي دانش آموز راحت باشد . بهتر است بعضي جوابها به صورت عمودي ، افقي يا يکي در هر گوشة صفحه چيده شود . به دانش آموز فرصت دهيد تا به انتخابها نگاه کند. شايد لازم باشد که او به هر انتخاب اشاره کند ، يا حتي لازم باشد که شما آنها را بخوانيد .
براي آن دسته از دانش آموزاني که مي توانند بدون آسان کننده پاسخ گويند ، اما مشکلاتي در نوشتن دارند ، لازم است برای هر وسيله اي که عادت کرده اند آن را به کار ببرند ، استفاده کنيد . شايد اين موارد شامل ارتباط دهنده هاي قانوني، کامپيوترها يا تخته هاي الفبا باشد . شايد براي بعضي ازدانش آموزان ، شکل چهار گزينه اي ، حداقل تقاضا در ادامه و نگهداري يک پاسخ باشد و شايد نياز کمي به حرکت داشته باشد . اين مورد يک دعوت خاص است براي انديشيدن به سؤالهايي که در محتوا مشابه با آنهايي است که درکلاس قبلاً کار شده . لازم است محتواهايي که توسط معلم از آنها آزمون به عمل می آيد ، کاملاً واضح و صريح باشد . در بعضي موارد ، شايد معلم سيار بتواند در آماده سازي موارد ارزيابي کمک کند .
وقت اضافي
پيش بيني وقت اضافي به شيوة انجام ارزيابي و خود دانش آموز بستگي دارد . دانش آموزان اوتيسمي ، به خاطر کندي در پاسخگويي وبه خاطر اينکه بسياري از موارد را تنها با يک انگشت تايپ مي کنند ، شايد قادر نباشند تا خيلي از ارزيابيها را در همان مقدار زمانی که شما از ديگر دانش آموزان انتظار داريد ، انجام دهند . براي بهتر انجام شدن اين کار ، شما مي توانيد ارزيابي را به دو قسمت تقسيم کنيد ، يا آن را کوتاهتر کنيد .
شايد دانش آموز به يک يا دو استراحت کوتاه در طول انجام کار نياز داشته باشد ، زيرا وی براي سازماندهي افکار و اعضاي بدنش به تمرکز بيشتر نياز دارد .
محيط مناسب
درطول کارکلاس ، شما قادرخواهيد بود شرايط و محيطهايي را که دانش آموز درآنها احساس راحتي بيشتري براي انجام کارش مي کند ، بازنگري کنيد . سعي کنيد اين موقعيتها را در زمان ارزيابي دوباره فراهم آوريد . برا ي مثال ، اگر ارزيابي شامل حرکت وضعيت دانش آموزان در اطراف کلاس مي شود . لازم است دانش آموز اوتيسمي به اتاق ديگري برده شود تا کارش را تکميل کند . شرايط آب و هوايي در کنترل شماست ؛ اگر شما مي دانيد که اين دانش آموز در روزهايي که باران شديدي مي بارد ، يا وقتي که باد شديد مي وزد ، نمي تواند خوب کار کند ، بهتر است که آزمون را به تعويق بيندازيد يا از اتاقي که صداهای مزاحم در آن نفوذ نمی کنند ، استفاده کنيد .
نقش کمک معلمها در طول آزمون
ارزيابي مسؤليت معلم است ،ولي شايد شما مايل باشيد از دستيارتان نيز کمک بگيريد . در مورد آزمون با همکارتان صحبت کنيد تا به نقش خود در طول اين ارزيابي پی ببرد . براي مثال ، اگر شما نمي خواهيد که دستيارتان در طول آزمون به دانش آموز نتيجه گيری بدهد ، به او بگوييد تا او را با نصحيتهای خود آگاه سازد . قوانيني را براي کلاسها بنويسيد و به طور شخصي برا ي اين دانش آموز توضيح دهيد تا به او کمک کند و براي امتحان آماده شود .
در مشاهدات خود متوجه شديم که معلمان در ضمن کار دانش آموز ، به روشهاي گوناگوني به او کمک مي کنند . بعضي از اين موارد در بخش تحريک دانش آموز ، گفته شده بود (بخش2) . کمک معلمان مي تـوانند باآسان ساختن اشارة دانش آموز به چيزي ، کمک کردن به تمرکز آنها به بخش وسيله مربوطه ، تکرار جوابها يا سؤالها و تشويق آنها به ادامه کار آنها را مساعدت کنند .به عنوان يک معلم ، شما بايد تصميم بگيريد که کداميک از اين موارد در آزمون شما دخالت داده شود . به صورت ايده آل شما از همة اين امکانات براي کمک به دانش آموز استفاده خواهيد کرد . در آزمونهاي رسمي نيز ، شايد لازم باشد در مورد نقش آسان کننده ها با اوليای امر مذاکره کنيد .
در مورد نتايج با دانش آموز گفتگو کنيد .
بعد از نمره دادن و تجزيه و تحليل کار دانش آموز، به نظر مي رسد که بهتر باشد در مورد نتايج آن با دانش آموز گفتگو کنيد . شايد اين کار دانش آموز را قادر سازد ايده هايي در مورد فرآيند افکارش در پاسخگويي به يک سري سؤالها به شما بدهد .
ارزيابي
· اطلاعات را در حالتهاي گوناگون و به تعداد موقعيتها جمع آوري کنيد .
· موقعيت را براي دانش آموز از قبل آماده کنيد تا بهترين موقعيت را براي موفقيت داشته باشد .
· در هنگام برنامه ريزي براي امتحانات ، محيط ، وسايل مورد استفاده ، شکل امتحان و مدت زمان آن را بررسي کنيد .
· آزمون را به صورت بصري برگزار کنيد و آموزشهاي نوشتاري به او بدهيد .
· اطمينان حاصل کنيد که دانش آموز با روش پاسخگويي آشنايي دارد .
· شايد دانش آموز نياز به وقت ا ضافي براي کامل کرن امتحان داشته باشد .
· قبل از شروع ، با دانش آموز در مورد اينکه در طول آزمون چه اتفاقي خواهد افتاد ، صحبت کنيد .
· در مورد نتايج ارزيابي با دانش آموز گفتگو کنيد .
12-4- آموزش مهارتهاي اجتماعي
دانش آموزان اوتيسمی اغلب مشکلات عديده اي در برخوردهاي اجتماعي دارند که بيشتر آنها را بديهي مي دانيم . اين مورد يکي از ويژگيهاي اساسي شرايط آنهاست . همان طور که قبلاً دربارة اين موضوع بحث شد ، اين بچه ها تجربة بسيار متفاوتي از دنيا نسبت به ديگر افراد دارند ، بنابراين خيلي تعجب آور نيست که عملها و عکس العملهاي ديگر افراد اغلب براي آنها به صورت يک راز خودنمايی مي کند . وقتي ما در موقعيتهايي اجتماعي قرار مي گيريم ، به شدت به تجربيات خودمان وابسته هستيم براي اينکه تصميم بگيريم در اين موقعيت چگونه عمل کنيم و به ديگران پاسخ دهيم . اين تجربه به اشتراک گذاشته شده ، اساس توانايي احساس ما و درک ديگران است . برا ي بچه هايي که اندام و حواسشان به طور بسيار متفاوتي پاسخ مي دهد ، تعجب آور نيست که اغلب به نظر مي رسد به طور نامناسبي عکس العمل نشان مي دهند . اين دانش آموزان اغلب در مورد تفاوتهاي ظريف حالات چهره يا عکس العملهاي دست و پا به هنگام صحبت کردن آگاهي ندارند ؛حرکاتي که باعث مي شود تا ما در عکس العملهايمان در برخورد با ديگران از آهنگ خوبي برخوردار باشيم . يک ابرو بالا انداختن باعث مي شود تا ما عنوان و موضوع مکالمه را تغيير دهيم يا يک حالت خشک ، نشانه اي است براي ما تا از کنار شخصي به آرامي دور شويم . اغلب اين حرکات ظريف ، با افکار خود آگاه کوچکي اتفاق مي افتد . عکس العمل دانش آموزان اوتيسمي ما اغلب اوقات غير قابل بررسي يا خيلي بي ادبانه و فضولي به نظر مي رسد . به هر حال ، دانش آموز اوتيسمی اغلب براي برقراري ارتباط و برخورد تمايل دارد و عقب نشيني يا فقدان پاسخ ازطرف اشخاص او را گيج يا ناراحت مي کند .
اغلب گفته مي شود که دانش آموزان اوتيسمي به ديگر افراد علاقه اي ندارند . اما ما افرادی اوتيسمي را مي شناسيم که در يادداشتهای و خاطرات خود نوشته اند که آنها اغلب تنها هستند ، بويژه وقتي که به سن بلوغ مي رسند و بزرگ مي شوند وتشخيص مي دهند که آنها اشخاص مناسبي براي دوستي نيستند و نمي توانند براي همسالان خود شادي به وجود آوردند و باعث خوشحالي آنها شوند .
کودک اوتيسمي نياز به آموزش دارد . بقية دانش آموزان کلاس ما ، در مورد چگونگي برخورد با ديگر افراد - هم در کلاس و هم در بين خويشاوندانشان - چيزهاي زيادي آموخته اند . در واقع ، ما بعضي حالتهاي رسمي را که آنها خود به خود فرانگرفته اند ، به طور مستقيم آموزش مي دهيم . دانش آموز اوتيسمي نياز بيشتري به آموزش مستقيم دارد ، تا ياد بگيرد چگونه رفتارهاي لازم را انجام دهد . اين کار مي تواند براي کساني باشد که مايل به کمک کردن به ديگران هستند تشويق کند . البته ،کار مشکلي است که ما همة ظرايف قوانيني را که در دنياي اجتماعي وجود دارد ، به آنان ياد بدهيم . به هر حال ، ما نياز داريم اين قوانين را به صورت واضح و ساده براي او هجي کنيم و اگر نياز باشد ، براي او بنويسيم .
کار با کودک برا ي دستيابي به اهدافش . در گذشته تأکيد زيادي روي آموزش مهارتهاي اجتماعي مي شد که براي بزرگترها ارزش زيادي داشت . نتيجة اين کا ر آن بود که اگر چه دانش آموزان در موقعيتهاي آموزشي ، پاسخ مناسبي مي دادند ، ولي بيرون از اين محيطها پاسخ مناسب کمتري مي دادند و آنچه که انجام مي دادند تأثير اندکي روي آنها مي گذاشت .اين تأثير وقتي بيشتر خواهد شد که با دانش آموز بيشترکارکنيم و به او کمک نماييم تا به اهدافش دست يابد . البته بعضي اوقات ، اگر اين کار باعث آشفتگي و توهين به سايرين شود ، نياز است او را در بعضي چيزهايي که بايد با آنها کارکند ، آگاه سازيم .
به بچه هاي کوچکترکمک کنيم تا ياد بگيرند از شرکت در صحبتها و کارهاي ديگران لذت ببرند . بهترين موقع براي اينکه به بچه ها کمک کنيم تا لذت برقراري ارتباط و دوستي با ديگر افراد را تجربه کنند ، زمانی است که آنها بسيار کوچک هستند .
براي بعضي بچه ها تنها راه برقراري ارتباط اين است که سعي کنيم به همان کاري که آنها انجام مي دهند ، مشغول شويم . بعضي اوقات اگر ما تلاش زيادي کنيم ، مي توانيم بفهميم که دادن چه چيزي به آنها به طور تکراری يا فعاليت غير معمولي برای آنها شادی آور است . شايد اين کار به اين معني باشد که شما بايد کنار آنها خم شويد و برگهاي پاييزي را هم به صدا در آوريد ، يا يک روبان را بتابانيد . به هر حال ، براي کودکي که بندرت در مورد وجود ديگران شناخت دارد يک نگاه گذرا بهتر از هر پاداشي مي تواند باشد . براي کودکاني با اين شدت مشکلات ، بايد دقت کنيم تا با گفتارمان به آنها فشار وارد نکنيم و مکان ساکتي را انتخاب کنيم تا حواس آنها بار اضافي بيش از فعاليتي را که انجام مي دهند ، تحمل نکند . وقتي کودکان اوتيسمي به يک گروه پيش دبستاني يا کلاس اولي ملحق مي شوند ، بهترين کار اين است که به آنها اجازه دهيم تا در يک زمان با يک کودک برخورد داشته باشند . اين تماس بايد کوتاه و در صورت نياز ساختاربندي شده باشد . بچه اي که از غلغلک دادن لذت مي برد ، پس از اينکه معلم پيشنهاد داد که اين روشی براي نزديک شدن به اوست ، به بچه ديگري هم اجازه مي دهد تا به اين روش او را لمس کند . بچه هاي ديگر ، از بازيهايي که در تماس با همديگر باشند ، مثل بازي با کامپيوتر يا بازي دوستانه اي در کنار يکديگر در يک مکان ، مثل جعبة ماسه لذت مي برند . بتدريج کودک مي تواند دو کودک ديگر را در طول يک فعاليت کنار خود تحمل کند . به هر حال ، به خاطر داشته باشيد که به آرامي پيش برويد و به کودک وقت بازي بدهيد تا براي مدتي پيرامون گروه حرکت کند و آنها را نظاره کند. اگر تلاشهاي شما براي شرکت دادن او در گروه موفقيت آميز نبود ، کمي صبر کنيد و بعد دوباره امتحان کنيد .
به كودك براي تشخيص و شناسايي احساسش كمك كنيد . اغلب اوقات بچه هاي اوتيسمي احساس ديگران را تشخيص نمي دهند يا حتي احساسات خودشان را هم درک نمي کنند . بعضي از بچهها در نظم دادن به احساسشان مشكل دارند و عكس العمل مثبت يا منفي يا حتي نمايش احساس متضادي با آنچه كه شما انتظار آ ن را داريد نمي توانند بدهند . بچههاي بزرگتر ، از تعدادي فعاليتهايي كه به آنها براي يادگيري و تشخيص احساسشان كمك مي كند ، سود مي برند . براي انجام كار مي توان از تصاوير و فعاليتهاي سودمند استفاده کرد . كار در جلوي آئينهاي كه كمك معلم با صورت خود شكلهاي ناراحتي ، شادي يا عصبانيت را نشان مي دهد و بچه را به انجام چنين بيانهايي تشويق مي كند ، در كمک به او براي فهم تغييرات در قسمتهاي مختلف صورت مفيد است .
تمرين موقعيتهاي اجتماعي متداول . براي بچهها تمرين موقعيتهاي اجتماعي متداول ، مانند ملاقات با افراد جديد و پرسش از ديگر بچهها ، براي دوستي با آنها مفيد است ؛ مانند بسياری موارد ديگر ، روشهای گفتاری نيز در مورد رفتار با کودک اوتيسمی خيلی مؤثر نيست . بعضي از بچهها در موقعيتهاي بازي در يک نقش خوب پاسخ مي دهند . ويدئو هم ابزار مفيدي براي كودك است تا عملكرد خودش و ديگران را به صورتهاي ديگري ببيند . براي بچه هايي كه مشكلات خاصي در سازماندهي اندامشان دارند ، براي شما مفيدتر است كه عملكردهايي متناسب با کار او در كنارش داشته باشيد تا زماني كه ريتم لازم را پيدا كند .تعريف كردن يك داستان براي كودك كه موقعيتي را توصيف مي كند و احساسات شخصيتها را توضيح مي دهد مي تواند كمك مناسبي برا ي فهميدن اين موضوع باشد كه چرا ديگران اين گونه عمل ميكنند و چه کاري مناسب است تا در اين موقعيت انجام دهد . بعضي بچه ها رفتارهاي غير معمولي بيشتري را نسبت به اين مورد ترجيح مي دهند .
كمک به كودك براي فهم قوانين بازيهاي زمين بازي . شركت در زمين بازي ، اغلب يكي از موارد مشكل ساز است . حتي بازيهايي كه بچههاي كوچكتر انجام مي دهند شايد قوانين بسيار پيچيدهاي داشته باشد و اغلب بعضي از بازيهاي غير رسمي هم پيچيده به نظر مي رسند . بچة اوتيسمي شايد بفهمد كه بايد توپ را پرتاپ كند اما توپ را براي يکي از افراد تيم مقابل پرتاب مي کند . او هميشه نمي فهمد كه چرا وقتي اين عمل را انجام مي دهد ، ديگر بچهها گيج شده اند يا اينكه ضرورتاً نمي فهمد كه بايد براي برگشت توپ ، براي زدن با چوب صبر كند . همان طوري كه قبلاً ذكر شد ، قراردادن آنها در يك شكل نوشتاري واضح خيلي مؤثرتر از توضيح سادة آن است . بعضي از معلمان ، در گذاشتن كودك ديگري به جاي اين كودك ، به عنوان «مربي تيم» در زمين بازي از موفقيت شايان توجهی برخوردار بوده اند . اين كار از پيشرفت خوبي براي دسترسي به دانش قوانين بازي محلي همسالان كودك برخوردار است . بعضي از قوانين مذکور را حتي معلم نيز نمی داند . بنابراين ، اين مربي مي تواند كودك را درمورد آنچه كه نياز است انجام دهد ، به فعاليت وادارد . به هر حال ، زندگي هرگز آسان نيست و مشكلي كه ممكن است پيش آيد ، اين است كه چون كودك قوانين بازي را فراگرفته و ممکن است در مورد آنها سختگير باشد و نتواند كوچكترين نقضي ا ز كودك ديگري تحمل كند .
تأكيد بر روي آنچه كه كودك بايد انجام دهد و آنچه كه اشتباه انجام داده است . بچه هاي اوتيسمي اغلب به انتقاد حساس هستند در برابر آن خيلي مضطرب مي شوند ، و در چنين مواقعی ، تمرکز كمتري در كارشان دارند ، به همين دليل ، به توضيحات شما گوش نخواهند داد .پس سعي كنيد مثبت باشيد و كودك را در مورد اينكه چه کاری بايد انجام دهد ، راهنمايي کنيد و تا حدامكان از انتقاد بپرهيزيد .
براي آرامش يافتن کودک ، تا حد امكان به اوكمك كنيد . بچههاي اوتيسمي تمايل به نمايش رفتارهاي اوتيسمي دارند و وقتي اضطراب دارند ،كمتر ديگر افراد را تحمل مي كنند . موقعيتهاي اجتماعي براحتي ميتوانند باعث فشار و ترس آنها شوند ، بخصوص وقتي كه حوادث ناآشنا هستند . بنابراين ، ضروري است که سطح اضطراب كودك را كنترل كنيد و آموزشتان را متوقف سازيد و وقتي تا آرامش يافت ، تجربيات جديدي را براي او توضيح دهيد .
پيشرفت در يادگيري ، راه نجاتي براي کودک . مطمئناً بعضي از موقعيتهاي اجتماعي فشار سختی را به کودک وارد می کنند و در نتيجه ، باعث سرکشي او ميشوند . او را تشويق كنيد تا برنامهاي براي کاری كه انجام مي دهد ، داشته باشد و بفهمد كه چگونه علايم را از طريق اندامش حس می کند و تشخيص می دهد . براي بچه هاي كوچكتر ، مؤثرتر است که موقعيت را براي ادامة بحث آرامتر کنيم يا از يك بزرگسال که مورد اعتماد اوست کمک بگيريم . هر شخصي که در مدرسه با كودك ارتباط دارد ، بايد از اين روشها آگاهي داشته باشد و كودك را براي استفاده از آنها تشويق كند .
كودك اوتيسمي ، بويژه وقتي كه به سن بلوغ ميرسد، به ميزان زيادي از داشتن شخص بالغ مورد اعتمادی كه او را در حل مشكلاتش همراهي كند و از تلاشهايش قدرداني نمايد ، سود مي برد . در مدرسة دومي ، مشاورمدرسه ، شخصي كه مسؤل نيازهای ويژه است ، مي تواند اين نقش را ايفا كند . شخص مورد نظر بايد به طور منظم در دسترس باشد و رابطة مثبتي با دانش آموز داشته باشد .
آموزش مهارتهاي اجتماعي
· بچه هاي اوتيسمي به آموزش مستقيم نياز دارند .
· با کودک براي به دست آوردن اهدافش همكاری كنيد .
· به بچههاي كوچكتر، براي لذت بردن از شركت در بازي ديگران كمك كنيد .
· به او كمك كنيد تا احساسش را بشناسد و تشخيص دهد .
· موقعيتهاي اجتماعي معمول را تمرين كنيد .
· به او براي يادگيري قوانين زمين بازي كمك كنيد .
· روي آنچه كه كودك بايد بداند ، تأكيد كنيد .
· به كودك براي آرامش داشتن كمك كنيد .
· يك روش گريز از مشكل را به او ياد دهيد .
1396
آذر
13
دوشنبه 13 آذر 1396
2017
December
4
افزودن دیدگاه جدید