ورزش و اتیسم

طیبه صفری
اتیسم(اوتیسم)
اتیسم(اوتیسم) یک اختلال رشدی عصبی است که با آسیب در ارتباطات کلامی و غیر کلامی، تعامل اجتماعی، رفتارهای کلیشه ای و علایق محدود مشخص می شود.
داشتن مشکل در زمینه مهارت ها و تعاملات اجتماعی یکی از علایم اصلی در افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) است، این مشکل از کودکی به کودک دیگر و با توجه به سطح عملکرد و سن کودک متفاوت است، نمونه ای از مهارت های اجتماعی شامل ارتباط چشمی، آغاز گری ارتباطی با دیگران، استفاده از ارتباطات غیر کلامی، ژست ها و حالت های چهره است. کودکان مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) نقص در مهارت های اجتماعی را در زمینه هایی همچون محدودیت در ارتباط چشمی، توجه اشتراکی، ادامه دادن مکالمه و دوست یابی نشان می دهند.
برای بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) توجه داشتن به چیز ها بسیار سخت است و این مساله یک چالش بسیار مهم برای این کودکان است. بازی ها یک روش ایده ال و مهم برای کمک به بهبود این مهارت ها است.
بعضی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم (اوتیسم)دچار مشکلات حسی و حرکتی هستند. حدود 60 تا 80 درصد افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) علایم حرکتی مثل تن عضلانی ضعیف، برنامه ریزی حرکتی ضعیف، راه رفتن روی پنجه پا و نقایصی در هماهنگی های حرکتی دارند که در این کودکان شایع است.

آموزش
استراتژی های درمان اختلال اتیسم(اوتیسم) بر محرکات شناختی، رشد گفتار، تعامل اجتماعی و هم چنین حذف حرکات کلیشه ای تاکید دارند.
مداخلات رفتاری به کودک کمک می کند تا مهارت های ارتباطی، اجتماعی و خودیاری را به دست آورد.
برنامه های آموزش ویژه و رفتار درمانی زود هنگام به کودک کمک می کند تا مهارت های حرفه ای، اجتماعی و خودیاری را به دست آورد. اغلب عملکردها بهبود می یابد و رفتارهای ناسازگارانه و شدت علایم کاهش می یابد. رویکردهای در دسترس شامل تحلیل رفتار کاربردی(ABA)، آموزش ساختاریافته، گفتار درمانی و کار درمانی است. شواهدی مبتنی بر مداخلات رفتاری فشرده زود هنگام وجود دارد، یکی از این مداخلات زود هنگام، روش ABA برای 20 تا 40 ساعت در هفته است که درمان موثری برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) است. اگر چه رفتاردرمانی باعث به وجود آمدن تغییرات معناداری در کودکان مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) می شود اما پژوهش های جدید و تجربیات برخی والدین نشان دهنده ی فواید درمان های دیگر مثل ورزش، بازی و حرکات بدنی است که باعث بهبود نشانه ها، رفتارها و بالا بردن کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) می¬باشد.
فعالیت های فیزیکی نقش مهمی در کیفیت زندگی این کودکان دارد و رفتارهای کلیشه ای، ناهنجار، ضد اجتماعی و پرخاشگری را کاهش می دهد. همچنین فعالیت های فیزیکی باعث بهبود تغذیه، مهارت های حسی، توجه، ادراک، برقراری ارتباط و عملکردهای تحصیلی می گردد. نتایچ پژوهش های مختلف نشان می دهدکه فعالیت فیزیکی و تمرین بدنی به بهبود عملکرد شناختی افراد کمک می کند. چنین گزارش شده است که فعالیت فیزیکی منجر به بهبود مهارت های شناختی نظیر برنامه ریزی، سازماندهی، حل مساله، تمرکز و تصمیم گیری در کودکان می شود. به طوری که با افزایش سطح فعالیت فیزیکی کودکان عملکرد آن ها در هر یک از این مهارت ها به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد.
ورزش در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم(اوتیسم)
هر شخصی در سال های ابتدایی زندگی با پنج حس کلی شنوایی، بینایی، لامسه، بویایی و چشایی آشنا می شود. هر فرد برای عملکرد طبیعی به سیستم های مهم دیگری از حواس مثل تعادل و سیستم تحریکی نیاز دارد. ورزش می تواند بیش فعالی، نا امیدی و حرکات کلیشه ای در کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) را تا حدی کاهش دهد. متخصصان عقیده دارند فعالیت های فیزیکی یک مولفه اصلی برای کودکان مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) است.
سیستم وستیبولار یا مکانیسم تعادل سیستم متحدی در مغز است که با اطلاعات دریافتی از سیستم های دیگر در ارتباط است. به منظور پردازش اطلاعات، سیستم تعادل می تواند خیلی مهم باشد چون به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در همه ی رفتارهای یک فرد تاثیر می گذارد. حساسیت کم یا بالا در سیستم وستیبولار باعث نتایج بدی در رفتار فرد می شود. حساسیت کم سیستم وستیبولار اغلب باعث از دست دادن تعادل، لرزش و سقوط در اشیا می شود. کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) در ورزش های پویا می توانند خیلی خوب عمل کنند اما برای آنان مشکل است که آرام و بی حرکت باشند یا بر روی فعالیت ها و کارهایی که نیاز به تمرکز است، تمرکز بگیرند. حساسیت زیاد سیستم وستیبولار باعث احتیاط در حرکت می شود آن قدر که کودکان مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) از تجربیات جدید و تمرین های فیزیکی که نیاز به تمرکز زیاد و ثابت ماندن دارد اجتناب می کنند.
ورزش هایی که می تواند برای ایجاد تمرکز بیشتر، تعادل و سیستم وستیبولار مفید باشد شامل ژیمناستیک، مسابقات دو میدانی و ورزش هایی که می تواند باعث تقویت سیستم وستیبولار و حسی شود شامل: پریدن روی تشک، ماساژ با فشار عمیق بر روی عضلات درشت، شنا، چرخیدن در یک نقطه، دور زدن با اسکیت و پریدن روی ترامپولین است.
وقتی با یک کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم(اوتیسم) کار می کنیم مهم است تشخیص بدهیم برای کامل کردن ورزش و حرکات چقدر به حمایت نیاز دارند.
در تحقیقی شامل تمرینات شنا و تمرینات ورزشی در آب که بر روی کودکان مبتلا به اختلال اتیسم انجام شد، در طی 10 هفته آب درمانی که شامل 3 بخش 60 دقیقه ای به صورت هفتگی بود، نتایج افزایش معنی داری در تناسب بدنی، تعادل و توازن، سرعت، چالاکی، قدرت، انعطاف و تحمل در شرکت کنندگان را نشان داد.
همچنین پژوهش ها نشان می دهند که افزایش تمرینات ایروبیک به طور معنی داری سبب کاهش رفتارهای منفی و خودانگیخته شایع در مبتلایان به اتیسم(اوتیسم) شد در حالی که کاهش رفتارهای مثبت آن ها مشاهده نشد. رفتارهایی مانند چرخش یا تکان های بدن، تکان دادن¬های سر، دست زدن، ضربه زدن به اشیاء یا خیره شدن به نور که با رفتارهای مثبت اجتماعی و یادگیری تداخل دارد نیز می تواند با به کارگیری تمرینات کنترل شود.
همچنین ورزش باعث کاهش رفتارهای پرخاشگرانه، خود زنی و افزایش میزان توجه و کاهش رفتارهای کلیشه ای می شود. دلیل این امر آن است که ورزش¬هایی مانند شنا یا دویدن در صورت تداوم و تکرار می تواند توجه مبتلایان به اختلال اتیسم را از رفتارهای تکراری یا خود انگیخته منحرف کند.
در پژوهشی تمرینات ایروبیک شامل 20 دقیقه دویدن ملایم و پیوسته و همچنین 60 دقیقه شنا در استخر باعث کاهش معنی دار رفتارهای کلیشه ای در کودکان مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) شد. تئوری منتج از این یافته ها این است که دویدن یا شنا کردن به گونه ای افراد مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) را درگیر می کند و باعث پرت شدن حواس آنها از انجام رفتارهای تکراری و عادت های آنها می شود. علاوه بر ایجاد تناسب بدنی، عملکرد حرکتی بهتر و اصلاح رفتار، ورزش می تواند در تعاملات اجتماعی افراد مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) سودمند باشد. حرکات ورزشی سبب افزایش اعتماد به نفس و افزایش میزان شادی می شود که این مسئله می تواند رفتارهای اجتماعی فرد مبتلا به اتیسم را پیشرفت دهد. افرادی که قادر به شرکت در ورزش های تیمی هستند، با این کار فرصت مناسبی برای بهبود روابط اجتماعی با هم تیمی هایشان و یادگیری سرنخ های اجتماعی در زمین بازی را خواهند داشت. افرادی که قادر به شرکت در بازی های گروهی نیستند نیز به این دلیل که با مربی و دستیاران در تماس هستند می توانند فرصت هایی برای یادگیری رفتارهای اجتماعی که در سایر جاها امکان پذیر نیست، داشته باشند.

فواید ورزش برای کودک مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم)
ورزش می تواند آمادگی جسمانی کودک مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) را افزایش داده و آرامش را به کودک برگرداند.
همه ی ما فواید ورزش را می دانیم. ورزش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، فشار خون و دیابت را کاهش می دهد. ورزش در داشتن وزن ایده ال کمک کننده است، استرس و ابتلا به افسردگی را کاهش می دهد و به طور کلی احساس ما را از خوب بودن بهبود می بخشد. اما آیا ورزش می تواند به ویژه به کودک مبتلا به اختلال اتیسم (اوتیسم)کمک کند؟ نتایج تعدادی از تحقیقات نشان می دهد که به راستی ورزش به کودک با اختلال اتیسم(اوتیسم) کمک می کند.

فواید کلی ورزش برای کودک مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم)
محققان در دانشگاه کالیفرنیا 18 تحقیق مربوط به ورزش و کودک مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) را بررسی کردند و دریافتند که کودک مبتلا به اختلال اتیسم(اوتیسم) که در ورزش مشارکت می کند، نتایج زیر را نشان می دهد:
• رفتارهای تکراری کاهش می یابد.
• کودک علائم تهاجمی را کمتر نشان می دهد.
• پیشرفت تحصیلی کودک بهبود نشان می دهد.
• توجه به کار افزایش می یابد.
• هماهنگی فیزیکی بهبود می یابد.
• مهارت های حرکتی بهبود می یابد.
ثابت نگه داشتن وزن
در ایالات متحده تقریبا 15 درصد از کودکان اضافه وزن دارند. اگرچه اضافه وزن در کودک با اختلال اتیسم تا 19 درصد افزایش می یابد و 36 درصد از کودکان با اختلال اتیسم(اوتیسم) در خطر اضافه وزن قرار دارند. بر اساس AutismSpeaks.org در حالی که چاق بودن هر شخصی را در معرض بیماری های قلبی، دیابت و دیگر بیماری ها قرار می دهد، کودک مبتلا به اختلال اتیسم (اوتیسم)اغلب مشکلات معده و روده دارد و این مشکل با افزایش وزن بدتر می شود.
مشکلات در مهارت حرکتی ممکن است دلیلی باشد که کودک با اختلال اتیسم(اوتیسم) در فعالیت های فیزیکی شرکت نکند. همچنین ممکن است برنامه ریزی و دنبال کردن یک برنامه ورزشی برای او مشکل باشد و نیز از ورزش های تیمی و بازی با بچه های دیگر در محیط بیرون اجتناب کند. به علت برخی حساسیت های حسی، ورزش برای کودک مبتلا به اتیسم(اوتیسم) دردناک و ناخوشایند است.

فواید اجتماعی ورزش
ورزش ها چه انفرادی و چه تیمی، فرصت های اجتماعی را برای کودک مبتلا به اتیسم(اوتیسم) فراهم می کند. ورزش های تیمی باید با دقت انتخاب شوند چون کودک با اختلال اتیسم(اوتیسم) برای محیط های اجتماعی و ورزش های تیمی آمادگی ندارد. ورزش هایی مثل شنا و دو مفید بودن در تیم با تأکید بیشتر برعملکرد انفرادی را ایجاب می کند. این ورزش های انفرادی، فرصت تعامل اجتماعی با افراد دیگر در تیم را فراهم می کند.

رفتارهای تکرارپذیر
یک تحقیق کودکان مبتلا به اتیسم(اوتیسم) که در دو و شنا مشارکت داشتند را مورد بررسی قرار داده است و دریافته اند که رفتارهای تکرار شونده این کودکان بعد از 60 دقیقه شنا کاهش یافته است. بر اساس AutismSpeaks.org چون شنا مجموعه ای از رفتارهای تکرار شونده است، نیاز برای این گونه رفتارها را در خارج از استخر کاهش می دهد. تمرینات ایروبیک و دو نیز این گونه رفتارها را کاهش می دهد.

ملاحظات والدین
کودک شما منحصر به فرد است. ممکن است کودک شما با مهارت های حرکتی مشکل داشته باشد یا به علت مشکلات حسی که ورزش را برای او دردناک می کند، به ورزش بی میل باشد. او از ورزشی که بچه های دیگر در آن مشارکت می کنند اجتناب می کند. اما سود ورزش برای بچه های با اختلال اتیسم(اوتیسم) آشکار است. پیدا کردن ورزش مناسب، به افزایش انگیزه بچه ها برای ادامه دادن کمک خواهد کرد. بعضی از روش هایی که والدین می توانند به کودک مبتلا به اتیسم(اوتیسم) کمک کنند از قرار زیر است:
• در علایق کودک خود جستجو کنید. ممکن است ورزش یا فعالیتی وجود داشته باشد که کودک شما به آن علاقه داشته باشد.
• تصمیم بگیرید ورزش های تیمی یا انفرادی، کدام یک برای کودک شما بهتر است. ورزش های انفرادی مثل دو، شنا و ورزش های رزمی. این ورزش ها بدون افزایش فشار ناشی از عضو تیم بودن، ساختار را درست می کند.
• با روانشناس کودک صحبت کنید که چگونه ورزش را به برنامه روتین کودک خود اضافه کنید. در خلق یک برنامه منظم که کودک شما هر روز دنبال کند کمک بگیرید.
• فعالیت هایی را انجام دهید که مشکلات را بهبود بخشد. برای مثال اگر کودک شما در هماهنگی چشم و دست مشکل دارد، با تمریناتی مثل پرتاب و گرفتن توپ شروع کنید.
• از بازی های رایانه ای کمک بگیرید، تا احساس بازی و ورزش به کودک شما دست دهد.
به خاطر داشته باشید ورزش را شاد و لذت بخش کنید. ورزش و دیگر فعالیت های بدنی به ساختن عزت نفس کودک و به بهبود تناسب اندام کلی کمک می کند. به آرامی شروع کنید و سطح فعالیت های فیزیکی را کم کم افزایش دهید تا با توانایی فیزیکی کودک همسان شود. اگر کودک شما مشکل فیزیکی دارد، قبل از برنامه ریزی برای ورزش، ابتدا با متخصص اطفال یا دکتر خانوادگی صحبت کنید و مطمئن باشید که مشکلی بر مشکلات نیافزایید.

منابع
Yilmaz, Ilker, et al. “Effects of swimming training on physical fitness and water orientation in autism.”Pediatrics International 5 (2004): 624-626.
Rosenthal-Malek, Andrea, and Stella Mitchell. “Brief report: The effects of exercise on the self-stimulatory behaviors and positive responding of adolescents with autism.”Journal of autism and developmental disorders2 (1997): 193-202.
CARLA LOURENCO, DULCE ESTEVES, RUI CORREDEIRA, ANDRE SEABRA.(2015). The effect of a trampoline-based training program on the muscle strength of the inferior limbs and motor proficiency in children with autism spectrum disorders، DOI:10.7752/jpes.2015.03089.
Maryam Ghasemi Sichani, Elham Foroozandeh, Hajar Mojahedi.(2015). Sport for Children with Autism Spectrum Disorders، International Journal of Sport Studies. Vol., 5 (3), 316-320.
Amy J. Bohlander, PhDa,*, Felice Orlich, PhDa,
Christopher K. Varley, MDb.(2012). Social Skills Training for Children with Autism، Pediatr Clin N Am 59. 165–174.
www.osport. Ir.
بررسی سطح فعالیت فیزیکی روزانه کودکان مبتلا به اختلال اتیسم با عملکرد بالا و ارتباط آن با سن و شدت اختلال. بنفشه قاهری، محمود شیخ، امیر حسین معماری، رسول حمایت طلب .1392