آماده سازی کودکان برای ورود به مدرسه

حمیدرضا عرب
ورود به مدرسه همواره برای والدین کودکان طیف اتیسم (اوتیسم) با نگرانی هایی همراه است که در این مواقع بسیاری از والدین نحوه ی آماده کردن کودک خود را برای ورود به مدرسه نمی دانند. ورود به مدرسه همانند سایر دوره ها نیاز به پیش شرط هایی است که در صورتی که این پیش شرط ها رعایت شوند امکان موفقیت کودک در مدرسه بالاتر می رود که در مقاله حاضر به این پیش شرط ها پرداخته می شود.
قبل از هر چیزی تمام والدین کودکان طیف اتیسم(اوتیسم) باید این نکته را مدنظر قرار دهند که آیا کودک آنان برای ورود به مدرسه آمادگی دارد یا خیر؟ بسیاری از والدین تنها بر اساس عقیده خود کودک را واجد آمادگی برای ورود به مدرسه می دانند و به همین خاطر اقدام به ثبت نام کودک در مدرسه می کنند و از آن جایی که کودک آمادگی برای ورود به مدرسه ندارد در ارایه عملکرد مطلوب در مدرسه ناتوان عمل می کند و این مساله موجب می شود نه تنها ورود کودک به مدرسه به توانایی او کمکی نکند بلکه باعث می شود بهترین وقت کودک در مدارس بدون هیچ آموزش موثری سپری شود لذا همه ی والدین باید برای بردن فرزند خود به مدرسه از متخصصین امر نظر خواهی نمایند و قبول شدن در آزمون امادگی ورود به مدرسه را مبنای خود قرار ندهند. نکته ی دیگری که والدین باید در نظر بگیرند آن است که هدف ورود کودک آنان به مدرسه تنها خواندن دروس و قبول شدن در سال های تحصیلی یکی بعد از دیگری نمی باشد. به تجربه مشاهده نموده ام والدین که تمام هم و غم خود را روی قبول شدن کودکشان در سال های تحصیلی می گذارند و ذهن کودک خود را از محفوظات بدون درک پر می کنند بعد از مدتی نه تنها کودک آنان از لحاظ مهارت های ارتباطی پیشرفتی نکرده است بلکه حتی به خاطر تلاش برای حفظ مطالبی که نسبت به آن ها درکی ندارد استرس زیادی بر کودک تحمیل شده است، هم چنین والدین به خاطر آموزش دروس به کودک خود از مبحث مهارت های اجتماعی کودک غافل شده اند. لذا والدین هر سال برای بردن کودک خود به مدرسه باید چندین سوال از خود بپرسند و سپس اقدام به بردن کودک به مدرسه کنند.
آیا کودک من می توانست مطالب درسی سال تحصیلی قبل را به صورت نسبی درک نماید؟
آیا کودک من در مدرسه به صورت متوسط از عملکرد تحصیلی مطلوبی برخوردار است و معلمین و کادر آموزشی حداقل به صورت نسبی از عملکرد تحصیلی او راضی هستند؟
آیا ورود کودک من به مدرسه در بهبود مهارت های ارتباطی وی موثر است؟
در صورتی که پاسخ هر یک از سوالات به صورت مثبت باشد می توان امیدوار بود که کودک در مدرسه عملکرد مطلوبی دارد و از لحاظ ارتباطی، اجتماعی و شناختی مدرسه به وی کمک می نماید و در صورتی که پاسخ سوالات زیر منفی بود بردن کودک به مدرسه نه تنها کمکی به او نمی کند بلکه به افزایش استرس کودک نیز منجر می شود. در مورد کودکانی که در مدرسه عملکرد تحصیلی موفقی ندارند باید گفت عدم موفقیت این کودکان در مدرسه به منزله عدم موفقیت آنان در آموزش نیست بلکه می توان با آموزش بیشتر توانمندی های کودک را بالا برد.
اگر کودک در سنین پیش دبستانی است و از لحاظ مهارت های شناختی، توجه و تمرکز و تقلید برای ورود به مدرسه آمادگی دارد در زمینه آیتم های دیگر نیز که برای ورود به مدرسه لازم و ضروری است باید آماده گردد. برخی آیتم هایی که برای ورود به مدرسه ضروری است عبارتند از:
1) آشنایی با قوانین کلاس و حیاط مدرسه
2) آشنایی با مفهوم اجازه گرفتن در هنگام صحبت کردن یا برای وارد یا خارج شدن کلاس درس
3) توانایی توجه در گروه به سخنان معلم در حین تدریس
4) بهره گیری صحیح از وسایل و تجهیزات کلاس درس
5) بهره گیری صحیح از تجهیزات زمین بازی
6) تفاوت قایل شدن بین وسایل خود و دیگران
7) امانت دادن وسایل خود به دیگران هنگام نیاز
8) اجازه گرفتن هنگام استفاده از وسایل دیگران
9) تقاضا از دانش آموزان دیگر برای بازی در حیاط مدرسه
10) آشنایی با بازی دبستانی
در مطلب زیر به صورت مختصر در مورد موارد بالا توضیح داده می شود
مدرسه و کلاس همانند سایر مکان ها دارای قوانین خاص خودشان هستند که اگر کودک با این قوانین و مقررات آشنا نباشد امکان دارد نتواند در مدرسه عملکرد موفقی داشته باشد. ممکن است گفته شود کودک زمانی که وارد مدرسه می شود هم زمان با تحصیل با این قوانین آشنا می شود این صحبت کاملا به جا و درست است اما نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که کودک باید قبل از ورود به مدرسه با ابتدایی ترین قوانین مدرسه آشنایی داشته باشد تا بتواند در چند ماهه شروع مدرسه به صورت موفق عمل نماید و سپس دیگر قوانین را در مدرسه فرا بگیرد باید این نکته را مدنظر قرار دهیم که کودک برای موفقیت هر چه بهتر در مدرسه نیازمند فراگیری یک سری قوانین قبل از رفتن به مدرسه است. یکی از قوانین که قبل از ورود به مدرسه کودک باید با آن تا حدودی آشنا باشد نشستن بر روی نیمکت و عدم راه رفتن در کلاس است که لازم است در این زمینه آموزش هایی داده شود. هم چنین لازم است کودک با مفهوم اجازه گرفتن در هنگام ایستادن، راه رفتن در کلاس و یا صحبت کردن آشنا شود تا قبل از انجام کارهای فوق اجازه بگیرد و باعث بی نظمی در کلاس درس نشود. یکی دیگر از مواردی که کودک قبل از ورود به مدرسه باید با آن اشنا شود وارد کلاس شدن و در جای خود نشستن بدون ایجاد سر و صدا یا ایجاد مزاحمت برای دیگران است.
مورد دیگری که باید توضیح داده شود این است که دانش آموز از وسایلی که متعلق به خودش است نگهداری نماید و آن ها را زمانی که مدرسه تمام شد همراه خود به خانه بیاورد. لازم است جهت آموزش این آیتم، کودک اشیایی که متعلق به خودش است را از اشیایی که متعلق به دیگران است تفکیک نماید و اشیای متعلق به خود را در کیف خود قرار دهد و کم کم امانت گرفتن و امانت دادن نیز به کودک آموزش داده شود.
نکته ی دیگری که باید به آن پرداخت این است که کودک باید با مفهوم بازی های دبستانی آشنایی داشته باشد و توصیه می شود قبل از ورود کودک به مدرسه یک سری بازی های ساده که دارای قانون است را به کودک آموزش دهند تا کودک با مفهوم بازی و قوانین آن آشنا شود. این نکته باعث می شود زمانی که کودک در بازی های دبستانی مدرسه شرکت می نماید عملکرد موفق تری را داشته باشد و از یک آمادگی نسبی برخوردار باشد.
مساله ی دیگر که باید لحاظ شود آن است که کودک با مفهوم گروه و گروه بندی آشنا باشد و این امر باعث می شود که در مباحث گروه شرکت نماید و بتواند بهتر در بازی گروهی شرکت کند.
به صورت کلی با توجه به آنکه آماده سازی کودکان طیف اتیسم (اوتیسم) فرایندی است که نیاز به توجه به جنبه های شناختی ، ارتباطی و درک قانون توسط کودک دارد سعی می شود در شماره های آتی فصلنامه بچه های آسمان به صورت جزیی تر هر یک از آیتم ها یی که به کودک در ورود به مدرسه کمک می نماید را شرح دهیم.