کتـاب تکنیـک های رفـتــاری بخش چهارم

تکنيک های آموزشی – رفتاری برای کودکان در خودمانده

  ترجمه قسمت هايی از کتاب The Me Book نوشته پروفسور Lovaas

«بخش چهارم»

فصل پنجم

طبقه بندي اشياء ساده

گام 1: ابتدا دو شيء که بچه شما بايد طبقه بندي کند را انتخاب کنيد(به اشياء A و َA اشاره کنيد). اين کار به شي مخصوصي احتياج ندارد. اما نبايد شکل خيلي پيچيده باشد. براي مثال با يک جفت فنجان زرد شروع کنيد. فنجان زرد را (شکل A) روي ميز جلو بچه که کاملاً براي او شفاف و پيدا باشد، بگذاريد. يک فنجان زرد به او بدهيد(شکل َA) و آن را جلو بچه نگه داريد و مطمئن شويد که به آن نگاه مي کند(ممکن است احتياج باشد که به آن مورد اشاره کنيد و به کودک بگوييد نگاه کند). در حالي که َa در دست شما است(فنجان) آن را به بچه بدهيد و به او بگوييد((بگذار روي شکل خودش)) بچه شما بايد فنجان َa را بردارد و نزديک يا روي فنجان A بگذارد. بعضي بچه ها به سختي جاي اشياء روي ميز را مي دانند. يک راه کمک به بچه ها اين است که A را در يک ورقه 3 اينچي قرار دهيم. وقتي کودک A را در جاي يکسان (خودش) مي گذارد بايد او را تشويق کنيم. تکه هايي از کاغذ 3 اينچي به او کمک مي کند تا پاسخ صحيح را مشخص کند همچنين اين کار به او براي نگاه کردن به مکان اشياء نيز کمک مي کند. (مخصوصاً اگر بزرگسال کاغذ را در موقعيتهاي مختلف روي ميز بعد از هر تمريني جابه جا کند). شما بايد به خاطر داشته باشيد که در حال حاضرفقط يک شيء وجود دارد و کودک شما ممکن است خسته شود.وقتي شما براي شروع گام بعدي آماده مي شويد، احتمالاً نگاه بچه منحرف مي شود.ممکن است کودک شما نداند، از او چه مي خواهيد که انجام دهد. شما بايد او را راهنمايي کنيد که روي مثل خودش بگذارد. وقتي او ياد گرفت راهنمايي ها را محو کنيد.

گام 2 : طبقه بندي اشيا ساده- دو جفت : دو شي B که مي خواهيد به بچه آموزش دهيد را انتخاب کنيد و تا جايي که ممکن است بايد آن شي از شي اوليه متفاوت باشد. براي مثال: اگر شي اول شما يک قاشق بوده است، يک چنگال را انتخاب نکنيد. اگر اولين شي شما(A) يک فنجان بوده، دومين شي (B) يک جوراب را انتخاب کنيد. A و B (فنجان و قاشق) را روي ميز جلو بچه بگذاريد. سپس B (يک قاشقي که روي ميز است و مي شناسد) را به او بدهيد و بگوييد((بگذار روي مثل خودش)) اگر بچه اشتباه کرد به او اجازه ندهيد که همان وقت آن را درست کند. به او بگوييد((نه)) و شي را از او پس بگيريد و آن کار را دوباره شروع کنيد. مشکل اصلي خود تصحيحي در طول آموزش اين است که ممکن است بچه فقط جايگزين کردن يک پاسخ را بدون اينکه به چيزهاي ديگر نگاه کند، ياد بگيرد. بهترين روش اين است که قابل انعطاف شويم و روش هاي مختلف را براي اينکه ببينيم کدام روش براي بچه شما مفيد است را به کار ببريم. اگر پاسخ بچه شما صحيح بود(B را روي َb نه نزديک A) به او پاداش دهيد. ارائه َb را ادامه دهيد در حاليکه موقعيت شکل A و B را ثابت نگه مي داريد تا بچه شما مقايسه مناسبي داشته باشد.

گام 3 : طبقه بندي اشياء ساده- ارائه به صورت تصادفي موضوعات A و B را با فاصله يکسان از خط وسط روي ميز جلو بچه قرار دهيد. A و B بايد در روي ميز در طول اين گام ثابت باشند و وسايل َA و َB را به صورت تصادفي ارائه دهيد. براي مثال َA را دوبار، سپس َB را يکبار، َA را يک بار و َB را سه بار و .... ارائه بدهيد. اگر کودک شما در گام 1 نتواند شي َA را يا A طبقه بندي کند پيشنهاد مي شود. شما ابتدا فقط يک موضوع را ارائه دهيد. اگر شما وقتي شيء را به کودک مي دهيد، دست هايتان را تغيير دهيد يا دست ها را کنار ميز يا کنار بدنتان نگه داريد، شما ممکن است به صورت غير عمدي کودکتان را به سمت شيء که در کنار ميز است هدايت کنيد. براي مثال: اگر شما شيء را با دست چپ به کودکتان مي دهيد، شما به صورت تصادفي مي توانيد کودکتان را به شيء که در دست چپتان است هدايت کنيد به همين دليل وقتي مي خواهيد شي را به کودک بدهيد بايد دست­هاي شما ثابت باشد. دستتان را تا حد ممکن به کنار بياوريد و نزديک خط وسط جلو چشم بچه قرار دهيد. مطمئن باشيد که در حين کار از اشارات زياد بدني يا اشارات صورتي خودداري کنيد. بعد از اينکه شيء را به دست بچه داديد، مطمئن باشيد بدنتان را به سمت شيء خم نمي کنيد. در حين کار آرنج تان را روي ميز نگذاريد. قبل از اينکه شيء را به بچه بدهيد، به شي صحيح نگاه نکنيد. در حالي که او مشغول طبقه بندي است به او نگاه نکنيد. در طي مراحل طبقه بندي هنگامي که او به مورد صحيح يا غير صحيح نزديک مي شود لبخند نزنيد و اخم نکنيد. اگر کودک شما در انجام تکاليف مردد بود. احتمال بسيار زيادي وجود دارد که به شما نگاه کند. براي اينکه او خودش را مجبور به انجام تکاليف کند. از هر بازخوردي خودداري کنيد.

احتمالاً اين گام يکي از برنامه هاي بسيار مشکل است، زيرا انتخاب هاي زيادي وجود دارد که بچه بايد در يادگيري قانون آن دستورات موفق شود.

گام 4 : اشياء ساده را طبقه بندي کنيد. موقعيت تصادفي: شيء A و B را روي ميز در مسافتي مساوي در مقابل چشم کودکان قرار دهيد. در هر تلاش جديدي به صورت تصادفي اشياء( َA و َB) را به کودکتان بدهيد همانند گام قبلي. علاوه بر اين موقعيت اشياء (B و A) را روي ميز تغيير دهيد. به اين معني که بعضي اوقات که A در سمت راست است، بعضي مواقع آن را در سمت چپ بگذاريد. اين آزمايش را ادامه دهيد تا اينکه بچه متناسب با معيار شما شود.

گام 5 : اشياء ساده را طبقه بندي کنيد- سه جفت: شيء A يا شيء B را روي ميز قرار دهيد و شيء جديد C را جايگزين آن کنيد. سعي کنيد که شي C از شي A و B متفاوت باشد. براي مثال اگر شما از فنجان و چنگال استفاده مي کنيد، براي C از جوراب استفاده کنيد. گام 2 تا گام 4 را تکرار کنيد و از شي C استفاده کنيد و اشياء ديگر را از روي ميز برداريد. در گام 2 شي C را جايگزين شي B کنيد. وقتي گام 4 را کامل کرديد، دوباره شي را نشان دهيد و گام 3 و 4 را تکرار کنيد و از هر 3 موضوع استفاده کنيد و هر سه شي روي ميز باشد.(C ، B ، A) ثابت باشد ولي اشيايي که به دست بچه مي دهيد را تغيير دهيد. ( َC ، َB ، َA) به همان صورتي که شما اشيا را به دست بچه مي دهيد، موقعيت اشياء روي ميز را تغيير دهيد.

گام 6 : موضوعات ساده را طبقه بندي کنيد.(4 يا بيشتر از چند جفت). 4 شي را نشان بدهيد(D) مانند قبل شي D را ارائه دهيد. به اين معني که گام هاي 2 تا 4 را با شي D و يکي از اشياء ديگر تکرار کنيد تا بچه متناسب با معيار شما آن کار را انجام دهد. وقتي معيار شما رسيدن به گام 4 است، يکي از دو شي ديگر را دوباره نشان دهيد و گام­هاي 3 و 4 را با 3 شي انجام دهيد. سرانجام اشياء باقي مانده را نشان دهيد و گام 3 و 4 را با چهار شيء تکرار کنيد. وقتي اين مرحله کامل شد، شما مي توانيد معرفي اشياء جديد را در حين کارتان انجام دهيد، گام 2 تا 4 را با شي که نشان مي دهيد، تکرار کنيد. وقتي بچه متناسب با معيار شما شد، سپس گام 3 و 4 را تکرار کنيد تا اينکه همه ي موردهاي قبلي را دوباره نشان دهيد. اگر شما احساس کرديد اشياء بسيار زياد است و يا اگر جاي آن ها را روي ميز عوض کنيد، کودک گيج مي شود. آموزش موضوعات جديد را شروع نکنيد و تعدادي از موردهايتان را نيز کاهش دهيد. و موضوعاتي که قبلاً ياد گرفته را به او نشان ندهيد. هنگامي که 4 تا 5 موضوع روي ميز باشد شما مي توانيد گام 3 و 4 را تکرار کنيد.

طبقه بندي رنگ ها

براي رنگ هايي که مي خواهيد طبقه بندي کنيد به 2يا تعداد بيشتري از مربع هاي رنگي نياز داريد. از مراحلي شبيه مراحلي که براي آموزش طبقه بندي اشياء استفاده شد، مي توانيد استفاده کنيد. از لحاظ ديداري طبقه بندي رنگ ها نسبت به تصاوير يا اشياء راحت تر است. از آن جايي که بچه اين کار را دوست دارد، آن را در زمان تعيين شده و سريع انجام دهيد. شما بايد از اين دستور استفاده کنيد.(بگذار رنگ خودش). بهترين روش اين است که اين برنامه را حدود 3 تا 4 هفته انجام دهيد(يک ساعت در روز يا بيشتر). اگر بچه پيشرفت نکرد، برنامه را براي يک ماه يا بيشتر کنار بگذاريد و سپس آن را شروع کنيد.

طبقه بندي شکل ها

از آن جايي که بچه فقط طبقه بندي رنگ ها را کامل کرده، اگر رنگ شي اي که شما به دست کودکتان مي دهيد با رنگ آن شي که روي ميز است يکسان باشد ممکن است گيج شود. براي مثال: اگر يک چهار گوش زرد و يک گردي سبز روي ميز است و شما به بچه تان يک گردي زرد مي دهيد ممکن است او به رنگ توجه کند و به شکل آن توجه نکند. بنابراين پيشنهاد مي شود چيزي که بچه ي شما را در کار گيج مي کند را حذف کنيد تا هدف شما را از هر دو کار بفهمد. يک راه براي اجتناب از اشتباه در طبقه بندي کردن شکل ها با رنگ ها اين است که شکل­ها را با رنگهاي يکسان انتخاب کنيد. وقتي شما شکل هايي با رنگ هاي متفاوت به بچه نشان مي دهيد، مطمئن باشيد هر شکلي را که به او مي دهيد، رنگ هاي متفاوت داشته باشد يا همه ي شکل هاي روي ميز رنگ يکساني داشته باشند. توصيه مي شود موردي که به بچه مي دهيد از نظر رنگ با مورد متناظر روي ميز متفاوت باشد و آنچه که به بچه مي دهيد بايد رنگي متفاوت از چيزي که مورد آزمايش جديد شما است را داشته باشد. شما بايد در اين برنامه به شکل توجه داشته با شيد، نه به رنگ و بايد به بچه هم اين برنامه را آموزش دهيد. وسايل مورد نياز اين کار ممکن است از قطعات متفاوت بريده شده ي مقواي رنگي، کاغذهاي رنگي و يا پلاستيک باشد شما ممکن است بخواهيد به بچه آموزش دهيد که طبقه بندي شکل ها را به وسيله ي نشان دادن شکل هايي که در اندازه متفاوت هستند، تعميم بدهد. يک کارت را با اندازه ي 12 اينچ با شکل هاي متفاوت (مثلث، مربع، دايره) روي ميز جلو بچه بگذاريد. حالا کارت کوچکتري به شکل مثلث با اندازه­ي 2 اينچ به او بدهيد و از او بخواهيد که آن ها را طبقه بندي کند. اين روش مي تواند براي طبقه بندي اشکال ديگر هم استفاده شود.