کتـاب تکنیـک های رفـتــاری بخش هشتم

تکنيک های آموزشی – رفتاری برای کودکان در خودمانده

ترجمه قسمت هايی از کتاب The Me Book نوشته پروفسور Lovaas

«بخش هشتم»

بازي کردن به صورت مستقل و انتخاب اسباب بازي

خيلي از بچه هاي عقب مانده ذهني بخش وسيعي از زمان شان را در انجام رفتار پي در پي تکراري و ابتدايي گذرانده اند که همراه با کوشش ويژه جهت توسعه و بهبود رفتار و آماده کردن بخش هاي بدن با تحريکات مورد نياز شنوايي، بينايي، دروني، ظاهري است. ما در حال حاضر توضيح داده ايم که يکي از اهداف مربوط به انجام برنامه بازي با اسباب بازي به طور مطلوب و مناسب، جانشين ساختن بازي مناسب به جاي رفتارهاي عجيب و غريب است يعني شما مي توانيد اسباب بازي هايي را انتخاب کنيد تا شکل مناسب تري از رفتار خود انگيخته را پديد آوريد و آن را جانشين رفتار داراي تناسب نادرست ارادي (مثل تکان دادن بدن) سازيد.

به تعابير ديگر با آموزش دادن بچه، جهت بازي با اسباب بازي به جاي انجام رفتارهاي عجيب، قادر مي گرديد تا او را براي تقويت کننده هاي مورد نياز (بينايي، شنوايي، دروني) آماده کنيد.

طبقه بندي زير شامل نمونه هايي از رفتارهاي نامناسب است که توسعه داده شده اند:

1- تحريک بينايي: بچه به لامپ ها يا چراغ ها خيره مي شود توجه خود را بر اشياي در حال چرخش متمرکز مي سازد، به دست هايش نگاه مي کند، انگشتانش را در جلو، چشمان خود به صورت نقاب قرار مي دهد.

2- تحريک شنوايي: بچه صداهاي نامفهومي را از خود در مي آورد. زبانش را به سقف دهان مي چسباند به طوري که صدايي را ايجاد مي نمايد. با وسيله اي خاص يا با دست بر روي وسايل آشپزخانه از قبيل قابلمه، سيني و .... مي کوبد.

3- تحريک لامسه: بچه به بخش هاي بدن خود ضربه مي زند، خودش را نيشگان مي گيرد انگشتانش را درون دهان قرار مي دهد.

4- تحريک دروني: بچه بدنش را تکان مي دهد، بالا و پايين مي پرد، بدن خود را مي چرخاند.

5- تحريک ظاهري بدن: بدن بچه در بخش هايي از خود، ظاهري عجيب مي يابد. او در حالت خاصي قرار مي گيرد. روي پنجه راه مي رود، سرش را به يک طرف بدن خم مي کند.

آقاي هيل و مک مکين ادغان کردند که انتخاب آغازين اسباب بازي که حالت تحريک بينايي را کاهش مي دهد، بايد شامل موارد زير باشد:

چراغ قوه، وسايل داراي رقص نور، ماشين بازي، ساعت شني، توپ هاي چرخان مغناطيسي، تفنگ فلاش دار گوردون، فرفره

براي بچه هايي که با ريسمان بازي مي کنند يا وسيله اي را به آن بسته و به دور انگشت مي چرخانند، از عروسک هاي خيمه شب بازي استفاده کنيد.

براي جايگزين کردن تحريکات شنوايي، اسباب بازي را انتخاب کنيد که صدا ايجاد مي نمايند. مانند اسباب بازي هاي سخن گو، پيانوي اسباب بازي، جعبه هاي موسيقي، يک راديو، اسباب بازي هاي ايجاد کننده صدا در هنگام کشيدن يا هل دادن، سشوار، گوشي دکتر ها يا موسيقي از هر نوع.

براي جايگزين ساختن تحريکات لامسه، آيتم هايي را انتخاب کنيد که مي توان آن ها را لمس کرد. مثل اتوهارپ (نوعي چنگ)، ويبراتور، برس هاي نرم، اسباب بازي هاي داراي موي نرم عروسک ها، آدامس، پتوها.

براي جايگزين سازي تحريکات دروني و ظاهري، آيتم هايي را انتخاب کنيد که باعث ايجاد تحرک و جنبش مي شوند. مثل اسب گهواره اي، صندلي گهواره اي، توپ هاي بزرگ درماني فيزيکي جهت غلطيدن روي آن، شبکه هاي خاص جهت غلطيدن بر رو و داخل آن، واگن ها، صندلي گردان، تخت خواب متحرک، خيلي از اشکال وسايل موجود در زمين بازي مثل تاب ها و الاکلنگ.

در صورتي که بچه، به برخي از اسباب بازي ها يا فعاليت ها (مثل موسيقي) بيش از اندازه علاقمند شد، مي توان از آن به عنوان پاداش استفاده کرد، به طوري که او را وادار نمود تا برخي از رفتارهاي ضروري که دوست ندارد را انجام دهد و در عوض پاداش بگيرد. و اين پاداش همان اسباب بازي يا فعاليت مطلوبش است. به عنوان مثال به خاطر نشستن بر روي صندلي در حالي که توجه خود را بر موضوع متمرکز مي سازد و ياد گرفتن برخي از کارهاي ضروري جهت انجام فعاليت اجتماعي مناسب به او پاداش داده مي شود و اين پاداش بازي کردن با يک اسباب بازي(حتي براي چند ثانيه) است.

............ ادامه دارد.