نقش والدین در بهبود برقراری ارتباط کودکان دارای اتیسم

نفیسه خدادادی
والدین همیشه آموزش دهنده و عامل ضروری برای رشد اجتماعی، زبانی و تحصیلی کودکان بوده اند. رشد ارتباطات کودک فرایندی اجتماعی است که به مشارکت فعال نه تنها از سوی کودک بلکه از سوی همراهان زندگی او در امور روزمره نیازمند است. این امر به خصوص در مورد کودکانی صدق می کند که با تاخیر صحبت می کنند زیرا آنان نمی توانند به اندازه ی کافی از نظر اجتماعی تعامل برقرار کرده و ارتباط به شکل موثر را بیاموزند. در صورتی که والدین به طور موثر بیاموزند چگونه با کودکان خود ارتباط برقرار کنند کودکشان قادر به برقراری ارتباط بهتر خواهد بود.
راهکارهای فراوانی وجود دارد که والدین می توانند با به کارگیری آن ارتباط کودک اتیسم خود را بهبود بخشند.
راهکار اول: روابط اجتماعی را شبیه سازی کنید و برای فرزندتان توضیح دهید
کودکان معمولا بسیاری از کارها و رفتارها را با نگاه کردن و تقلید کردن از اطرافیان به ویژه والدین یاد می گیرند. والدین اولین و در دسترس ترین منبع برای فرزندان جهت یادگیری مهارت های اجتماعی هستند. بنابراین تلاش کنید تا جایی که ممکن است مدل مناسبی برای فرزندتان باشید. شبیه سازی در یادگیری مهارت های اجتماعی تمام کودکان مهم است اما کودکان اتیسم ممکن است رفتارهای اجتماعی را که مشاهده می کنند بدون توضیح شفاهی و عینی متوجه نشوند به همین دلیل باید زمان بگذارید و آن چه که در روابط اجتماعی مختلف روی می دهد برای فرزندتان توضیح دهید. ممکن است همیشه فرصت این پیش نیاید که درست بعد از هر تعامل اجتماعی، آن چه را که اتفاق افتاده است برای فرزندتان توضیح دهید ولی هر زمان که امکان آن وجود داشت با فرزندتان بحث کنید و آن چه که آن جا اتفاق افتاده است برایش توضیح دهید و رفتارهای اجتماعی که ممکن است برایش گنگ باشد(حالات چهره، تن صدا و زبان بدن) را برایش روشن کنید.
راهکار دوم: انواع مختلف موقعیت های اجتماعی را مرحله به مرحله و با جزئیات برای فرزند خود توضیح دهید
پیش از تجربه مستقیم روابط اجتماعی، می توانید داستان هایی را روی کاغذ بنویسید یا تصاویر آن را بکشید تا بتوانید آن ها را به همراه فرزند خود بررسی کنید. با این روش دیگر لازم نیست برای یک موقعیت واقعی در زندگی روزمره منتظر باشید و می توانید قبل از ورود به مناسبات اجتماعی آن ها را با هم تمرین کنید و فرزندتان را برای آینده آماده کنید. همانند راهکار اول، اینجا نیز توضیحات شفاهی و تکمیلی و عینی لازم است.
به هنگام بررسی موقعیت های اجتماعی که احتمالا فرزندتان با آن ها روبرو می شود، چندین گزینه برای جواب دادن برای فرزندتان ارائه دهید تا بتواند از بین آن ها انتخاب کند. برای توصیف موقعیت ها و روابط اجتماعی می توانید از انیمیشن ها، فیلم ها یا حتی کتاب هایی که فرزندتان با آن ها آشناست، استفاده کنید. با این روش می توانید در درک روابط اجتماعی به فرزندتان کمک کنید. این راهکار در برنامه های روزانه بسیاری از خانواده ها با فرزند مبتلا به اتیسم پیاده سازی و اجرا شده است و نتایج مثبت خود را آشکار کرده است.
راهکار سوم: از نقش بازی کردن (رول پلی) استفاده کنید.
اگر فرزند شما در روابط خاصی با همسالانش مشکل دارد، آن موقعیت را با فرزندتان به صورت نمایشی بازی کنید و به او یاد دهید چگونه وارد این موقعیت شود. نقش ها را با هم عوض کنید. یک بار شما نقش فرد مقابل را بازی کنید و بار دیگر این نقش را به او بدهید و شما به جای خود او بازی کنید. به تفاوت رفتار هایی که هر کدام از شما در نقش آفرینی ایفا می کنید، اشاره کنید و پاسخ های مناسب اجتماعی را در او تقویت کنید.
بازی کردن نقش های اجتماعی به کودک شما کمک می کند تا مهارت هایی را که در موقعیت های فرضی با هم تمرین کرده اید، در موقعیت های واقعی به کار گیرند. در نقش آفرینی فرزند شما می تواند در محیطی امن تر مهارت هایش را با شما تمرین کند. با این روش، قبل از این که در موقعیتی واقعی با دیگران دچار مشکل شود فرصت خواهد داشت به واکنش ها و جواب هایش فکر کند و بهترین پاسخ اجتماعی را انتخاب کند.
راهکار چهارم: یک گروه از والدین کودکان مبتلا به اتیسم را جهت حمایت و پشتیبانی پیدا کنید.
به عنوان والدین یک کودک مبتلا به اتیسم، بسیاری از پیشرفت ها و نتایج فرزندتان به صبر شما، درک تان از کمبودهای مهارت های اجتماعی او و توانایی شما برای کار کردن بر روی این مهارت ها بستگی دارد. مسلما این کار آسان نیست. با کمک دیگر والدینی که کودکان مبتلا به اتیسم دارند، روزهایی برای بازی برنامه ریزی کنید تا زمانی که کودکانتان با هم بازی می کنند، بتوانید با افرادی وقت بگذرانید که می توانید با آنها در مورد مشکلات و سختی هایی که دارید صحبت کنید. والدین می توانند به یکدیگر کمک کنند تا فرزندشان را بهتر درک کنند و به فرزند خود کمک کنند تا روابط اجتماعی را مدیریت کند. در این حالت هم کودک و هم والدین نتایج مثبت بیشتری به دست می آورند.
با پیدا کردن یک گروه حمایتی، می توانید درباره مزایا و معایب راهکارهای مختلف با دیگر والدین بحث کنید و بهترین ها را با توجه به شرایط خود و فرزندتان انتخاب کنید. با این روش، به آرامی و به تدریج اعتماد به نفس خود را برای کمک به فرزندتان برای غلبه بر موقعیت های مشکل زا بالا ببرید.

راهکار پنجم: با کودک خود بازی کنید
از آنجا که روش های درمانی خاص بزرگسالان در مورد کودکان قابل اعمال نیست بازی ابزاری مناسب
جهت مداخله در مشکلات رفتاری، هیجانی و اجتماعی آنها می باشد.کودکان از طریق بازی می توانند مهارت های اجتماعی را یاد بگیرند و در این زمینه بازی والد و کودک کمک زیادی به کودک می کند. بنابراین بهتر است والدین روزانه حداقل نیم ساعت از وقت خود را به بازی با کودک خود اختصاص دهند.

ارتباط مؤثر والدین با فرزندان

-در حین صحبت کردن، از کودک خود بخواهید به چشم‌هایتان نگاه کند از آن جا که حواس کودکان اتیسم به آسانی پرت می‌شود بنابراین لازم است اطمینان حاصل کنید که به هنگام صحبت کردن به شما نگاه می‌کند. اگر کودکتان از نگاه کردن به چشمان شما اجتناب می کند یا احساس ناراحتی می‌کند، توجه او را جلب کنید تا به چشمانتان نگاه کند..

-سعی کنید آرام ولی محکم صحبت کنید. اگر معمولا هنگامی که کاری از کودکتان می‌خواهید صدایتان را بلند می‌کنید، کودک یاد می‌گیرد تا هنگامی که صدایتان را به حداکثر نرسانده‌اید، به شما بی‌توجهی کند.

-با جملات ساده صحبت کنید. از کلماتی که کودکتان نمی‌فهمد استفاده نکنید، سعی کنید ساده و روشن حرف بزنید. دستورات و توضیحات طولانی ممکن است باعث فراموش شدن بخش‌های اصلی صحبت‌تان شود.
-احساسات‌تان را به کودک بگویید، بدون آن‌که به طور مستقیم از کودک انتقاد کنید، به او بگویید که در مورد اعمال و رفتارش چه احساسی دارید.

-به طور مرتب با کودکتان صحبت کنید. هر روز، زمانی را به این کار اختصاص دهید حتی اگر این زمان هنگام خوابیدن کودک باشد.

-در حین صحبت کردن سعی کنید از مهارت‌هایی استفاده کنید تا مکالمه را زنده نگه دارید مثلا از پرسش‌هایی مانند: “بعدش چی شد؟ ” یا “اون چی گفت؟ ” برای افزایش اعتماد کودک و به حرف کشیدن او استفاده کنید.

-بگذارید کودک حس کند که شما از درد دل کردن با او خوشحالید. وقتی در مورد مسائلش با شما صحبت می‌کند، بگذارید حس کند که شما احساس خوبی نسبت به این کار دارید.

-گوش دادن به شیوه‌ای موثر، در واقع نوعی مهارت است. مهارتی که به والدین قابلیت و قدرت تصدی مسوولیت ارتباط با کودکشان را می‌دهد. گاهی پیدا کردن یک وقت مناسب برای گوش دادن به حرف‌های کودکان مشکل است ولی والدین اگر به برقراری یک ارتباط خوب می‌اندیشند و می‌خواهند پیوندهای ارتباطی خوبی با فرزندانشان داشته باشند، انجام این کار برای آنها ضروری است.

-زمانی که به عنوان پدر یا مادر قصد برقراری ارتباطی موثر را با فرزند خود دارید بهتر است سعی کنید روی درک احساس فرزندتان تمرکز کنید. در این مرحله آرامش خود را حفظ کرده و به خود بگویید که می‌خواهید احساسات کودکتان را کاملا درک کنید، نه این که فقط وضع موجود را عوض یا کنترل کنید.

-نکته مهم دیگر این است که ما به عنوان پدر یا مادر ملزم نیستیم فقط وارد ارتباط کلامی با فرزندانمان شویم؛ می‌توانیم از تماس چشمی، لبخند، نگاه پرمعنا و حتی قدم زدن با او استفاده کنیم.

– گاهی به کودکانتان فرصت انتخاب دهید و در بسیاری از مسائل به آنها انتخاب های محدودی را اعمال کنید تا خودشان تصمیم بگیرند. دادن آزادی در انتخاب به کودک احساس قدرت و تسلط می دهد و اعتماد به نفسش را زیاد می کند.

– وقتی می دانیم انجام کاری کاملاً درست و به صلاح فرزندمان است، باید قاطعانه برخورد کرد؛ زیرا دستور قاطع به آنها می فهماند که باید رفتار بد خود را کنار بگذارند و فوراً آن طور که شما می خواهید عمل کنند.
قاطع نبودن والدین باعث می شود کودکان فکر کنند در انجام دادن یا انجام ندادن کاری قدرت انتخاب دارند و می توانند هرتصمیمی که دوست دارند، بگیرند.

-بهتر است در گفتن دستورات افعال مثبت به کاربرد زیرا کودکان دستورات مثبت را بهتر از دستورات منفی انجام می دهند. به طورکلی بهتر است به طور مستقیم و آشکار به آنها بگوییم که چه کاری را انجام دهند نه اینکه چه کاری را انجام ندهند.

منابع
بهبود رابطه والد کودک از طریق بازی، سو.سی براتون، تزرا کلام، سندرا آر، گاری لی لندرث، ترجمه: جواد محمودی قرایی، سعیده سادات مصطفوی، نرگس علیرضایی، انتشارات قطره، 314 صفحه.
تاثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط موثر به مادران کودکان مبتلا به اوتيسم بر بهبود مهارت هاي اجتماعي اين کودکان،منصوره باغبان وحيدي, عباسعلی حسين خانزاده، ناهيد ندايي، مجله مطالعات ناتوانی،1396.

http://www.pzf.ir/articles/principles/relationship
http://atiehclinic.com

1399
آذر
22
شنبه 22 آذر 1399
2020
December
12

افزودن دیدگاه جدید

Plain text

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • نشانی صفحه‌ها وب و پست الکترونیک بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
سوال امنیتی
سوال زیر برای جلوگیری ارسال اسپم می باشد، لطفا به آن پاسخ دهید. با تشکر
CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.