اشتغال در افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم

طیبه صفری/ کارشناس ارشد روانشناسی

تأمین‌ مشاغل‌ پاید‌ار‌ و‌ مناسب‌ همیشه‌ به‌ عنوان‌ یكی‌ از‌ مهمترین‌ شاخص های‌ توسعه‌ اقتصاد‌ی‌-‌اجتماعی ‌كشورها ‌د‌ر ‌نظر‌گرفته‌ می‌شود ‌‌و ‌د‌اشتن‌ شغل ‌به ‌عنوان‌ عاملی ‌مهم‌ د‌ر‌ تأمین ‌نیازهای ‌زند‌گی ‌و‌ تأمین ‌آسایش ‌د‌ر‌نظر‌گرفته‌ می‌شود‌‌ و ‌نتایج‌ به ‌د‌ست‌ آمد‌ه‌ به‌ خود ‌‌فرد‌‌ و‌ جامعه‌ برمی‌گرد‌د‌‌ و ‌رضایت‌ همه ‌را‌ ایجاد‌‌ می‌كند.
د‌ر‌د‌نیای‌ امروز ‌رویكرد ‌‌و ‌نگرش ‌جد‌ید ‌‌انسان ها‌ به‌ زند‌گی‌ بر‌اساس‌ رقابت ها‌ و ‌تحولات‌ فزایند‌ه‌ د‌ر‌بخش های‌ مختلف ‌اقتصاد‌ی، ‌سیاسی،‌ فرهنگی‌ و ‌اجتماعی‌ جوامع‌ سبب‌ گرد‌ید‌ه‌ كه‌ مسائل ‌و ‌مشكلات‌ زند‌گی‌ روزمره ‌شكل‌ متفاوت‌تری ‌از ‌قبل‌ به ‌خود‌‌ بگیرد ‌‌و ‌افراد‌‌ د‌ارای‌ ناتوانی‌ نیز ‌به ‌د‌نبال‌ كسب‌ وكارند‌‌ و‌ تمایل‌ د‌ارند‌‌ تا ‌د‌ریافتی های ‌عاد‌لانه‌ای ‌د‌اشته‌ باشند،‌‌ هرچند‌‌ آن ‌كار‌د‌ر ‌قالب‌ كسب ‌وكارهای‌ كوچك‌ و ‌د‌ر ‌راستای‌ توانمند‌ی ‌آنها ‌باشد.
اختلال طیف اتیسم یک طبقه مشخص از ناتوانی های رشدی است که با مشکلات در تعامل اجتماعی، ارتباطات و رفتارهای محدود یا تکراری مشخص می شود.
حتی برای بزرگسالان مبتلا به اتیسم با عملکرد بالا (اتیسم بدون ناتوانی ذهنی)، اتیسم می تواند یک نقص و معلولیت در فعالیت های کاری روزمره مثلا ظرفیت پردازش اطلاعات مرتبط اجتماعی و تعاملات اجتماعی پیچیده باشد که اغلب در موقعیت های شغلی ضروری هستند.
با این وجود، این افراد با وجود ضعف هایی در روابط اجتماعی، توانایی هایی در زمینه هایی مثل ریاضی، کار با رایانه، مهارت های دیداری-حرکتی و حافظه ی خاص برای به ذهن سپردن حوادث و تاریخ ها دارند. خصایصی مثل راستگویی، قابل اعتماد بودن و توجه کردن به جزییات؛ توانایی های خاصی است که در محیط شغلی مهم است.
این افراد توانمندی هایی مثل رعایت کردن نظم و مرتب بودن نیز دارند که برای محیط کار مناسب است.
طی چهار دهه گذشته پیشرفت های قابل توجهی در درک ما از اتیسم انجام شده است، اما خدمات برای بزرگسالان مبتلا به اتیسم نسبت به کودکان همچنان بسیار کم و چشم انداز اشتغال و زندگی مستقل همچنان ضعیف است. یکی از عوامل موثر در بهره وری افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم اشتغال است. اشتغال، پیامد انتظارات اجتماعی است که هر فرد را شهروندی بهره ور می¬سازد .
جوانان مبتلا به اختلال طیف اتیسم با مشکلات شایعی در رابطه با اشتغال رو به رو هستند، و خانواده های این اعضا نیز شکایات و معضلات بی شماری از بیکاری فرزندانشان دارند.
اشتغال برای بسیاری از افراد مبتلا اختلال طیف به اتیسم مهم است زیرا به کیفیت و استقلال زندگی آنها و همچنین توانایی آنها برای مشارکت در جامعه کمک می کند. بسیاری از افراد مبتلا به اتیسم مانند همسالان بدون اتیسم خود، پس از دوره دبیرستان، آرزوهای آموزشی و شغلی دارند و تمایل به زندگی مستقل دارند. با این حال، علائم رایج اتیسم ممکن است موانع عمده ای در زندگی بزرگسالان ایجاد کند. بیکاری ممکن است بر رشد افراد مبتلا به طیف اتیسم تأثیر منفی بگذارد، همان طور که بر بزرگسالان بدون معلولیت نیز تأثیر می گذارد.
چون افراد مبنلا به اختلال طیف اتیسم علایم متفاوتی را در ملاک های تشخیصی بروز می دهند، هر فردی در علایم، نقاط قوت و نیازهای خاص خود، منحصربه فرد است و واکنش آنها به مداخله های بهنگام نیز مختلف است. برای همین بزرگترین چالش معلم ها و مربی ها، منطبق کردن برنامه های آموزشی با ویژگی های منحصربه فرد کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم است .
افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم نقاط ضعف و قوت هایی دارند که با برنامه ریزی می توان در آینده شغلی آنها تاثیر مهمی گذاشت. اگرچه افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم، مشکلات یادگیری هم دارند اما حدود یک چهارم تا یک پنجم آنها هوشبهر عادی دارند.
انتخاب های شغلی برای افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم به خاطر ارتباط کلامی و غیرکلامی آسیب دیده، مهارت های اجتماعی کم، واکنش غیرعادی به محرک های حسی و مشکلات رفتاری مثل پرخاشگری، بیش فعالی، خودآزاری، توجه کم به تکالیف و فریاد زدن کم است که با بهبود این مشکلات می توان به پیدا کردن شغل مناسب امید داشت.
در پژوهش طولی که بر 120 فرد مبتلا به اختلال طیف اتیسم انجام شده، بیش از 90 درصد این افراد شغلی نداشتند و مستقل نبودند. در حقیقت افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم کمترین نرخ مشارکت در اشتغال و بالاترین عدم میزان مشارکت را نسبت به سایر اختلال ها دارند، آسیب در مهارت های عملکردی با نداشتن شغل در دوران بزرگسالی نیز در ارتباط است.
کودکان مبتلا به اتیسم که در سن مدرسه هستند نیاز به دریافت خدمات و یادگیری مهارت های زندگی دارند که برای انتقال به موقعیت های شغلی و آموزش های بعدی به آنها کمک کند مطالعات زیادی به ویژه راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی بیان کرده اند که افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم در حواس شان مشکل دارند که این مشکلات بیشتر در زمینه تند حسی و کند حسی است. محیط اطراف فرد در میزان و شدت این مشکلات عامل مهمی است.
در تحقیق بارن کوهن و همکاران در سال 2009 مشخص شد افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم در تکالیفی که نیازمند سیستماتیک بودن و درک جزییات است، خوب عمل می کنند و برعکس در تکالیفی که نیازمند فهم وضعیت ذهنی و درک هیجانی است، با مشکل مواجه هستند. با توجه به این موضوع، بهتر است معلمان در کلاس های درسی خود روی جنبه هایی که افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم نقاط قوتشان است، کار کنند تا آنها را برای زندگی آینده و یافتن شغل بهتر آماده کنند. با به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد اختلال طیف اتیسم و درک بهتر آن توسط مشاوران بازپروری شغلی می توان موقعیت شغلی بهتری که مطابق با نیاز جامعه و فرد است به آنها معرفی کرد که این امر از طریق معلمان صورت می گیرد و این هماهنگی بهتر بین نیازهای شغلی و نیازهای فرد به افزایش ساعت های کاری و میزان دریافتی بیشتر توسط فرد مبتلا به اختلال طیف اتیسم کمک می کند.
نتایج پژوهش ویلامیسار و هوگس در سال 2007 نشان داده است که کارکرد اجرایی رابطه مستقیمی با زندگی واقعی و شغل افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم دارد، زیرا تجربه کاری در مشاغل متنوع تاثیر قابل توجهی بر بخش بزرگی از متغیرهای کارکرد اجرایی (ظرفیت فضایی، ظرفیت طول یادآوری، حافظه فعال، راهبرد و برنامه ریزی) دارد. بنابراین با انجام تمرین های مرتبط با کارکرد های اجرایی می توان انتظار داشت افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم شغل بهتری در آینده پیدا کنند و مشکلات شان در آن شغل کاهش یابد. نقش بازی کردن، رفتار درمانی و کاردرمانی برای انتقال بهتر مفاهیم و آموزش اثرگذار به افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم در دوران تحصیل که بعد بتوانند این مفاهیم را در موقعیت های واقعی زندگی و همچنین در زمینه شغلی تعمیم دهند، بسیار مهم است. با توجه به لزوم اشتغال در افراد مبتلا به اتیسم ولی موانع متعددی در جهت اشتغال این افراد وجود دارد.

انتخاب شغل براي افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم
صحبت در ارتباط با حرفه هاي مناسب و نامناسب براي افراد قرار گرفته در طیف اختلال اتیسم کاري دشوار است، زیرا اطلاعات موجود و محدودیت پژوهش هاي انجام شده در ارتباط با علایق و توانمندي هاي شغلی این دسته از افراد، منابعی کافی براي چنین نتیجه گیري را در اختیار قرار نمی دهند. یکی از راه هاي گفتگو در این ارتباط، استفاده از عقاید و تجارب افراد داراي اتیسم با عملکردهاي سطح بالا است. از جمله این افراد می توان به دکتر تمپل گراندین، استاد دانشگاه ایالتی کلورادو اشاره کرد. وي که صاحب تالیفات فراوانی در زمینه اتیسم است، گام بزرگی در راستاي شناساندن این گروه از افراد و بیان نیازمندي هاي آنان برداشته است. ایشان در یکی از تازه ترین مقالات خود در زمینه اشتغال افراد داراي اتیسم در هر دو گروه داراي عملکردهاي سطح بالا و پایین، معتقد است که حرفه هایي که بر حافظه کوتاه مدت تاکید دارند، براي این افراد مناسب نیستند، زیرا اکثر افراد قرار گرفته در این طیف، در این بخش از حافظه (مانند سپردن چندین دستور به حافظه) داراي ناتوانی هستند.
بنابراین فهرستی از شغل هاي نامناسب تهیه کرده اند که در میان آن فهرست، می توان به حرفه هاي زیر اشاره کرد:
- صندوق داري: به دلیل نیازمندي به سرعت عمل در دادن بقیه پول که فشار زیادي بر عملکرد حافظه کوتاه مدت فعال دارد.
- آشپزي در رستوران : به دلیل ناتوانی در نگهداري دستورات فراوانی که مشتریان در یک زمان مشخص ارایه می دهند.
- گارسونی در رستوران: به همان دلایل که براي آشپزي ذکر شد.
- پاسخگویی به تلفن: ناتوانایی در پاسخگویی در زمانی که صفحه کلید انتقال مکالمات به دلیلی چند تماس همزمان، شلوغ می شود.
دکتر گراندین در فهرست دیگري تعدادي حرفه براي افراد داراي اتیسم که از توانایی تفکر تصویري سطح بالا برخوردارند را پیشنهاد کرده است. لازم به تذکر است که این حرفه ها، اتکاي بسیار اندکی بر حافظه کوتاه مدت دارند. از جمله این حرفه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- طراحی تبلیغات: در قالب یک هنرمند آزاد
- عکاسی و تهیه فیلم: مانند فعالیت هاي یک هنرمند بدون در نظر گرفتن سوژه و به طور آزاد
- طراحی تجهیزات: این طراحی در زمینه هاي مختلف می تواند کاربرد داشته باشد و از طراحی جعبه گرفته تا طراحی ابزار هاي خاص را در بر می گیرد.
- تربیت حیوانات و نگهداري از آنها: در قالب نگهداري و یا مراقبت هاي مشخص
- صنایع دستی مختلف: مانند حکاکی روي چوب، تهیه سرامیک و موارد مشابه با آن
- طراحی صفحات وب : بیشتر توانایی انجام فعالیت هاي آزاد (مانند یک هنرمند آزاد) را دارند
- کار با رایانه: شامل برنامه نویسی، تعمیر و سرهم بندي قطعات و پویانمایی
در فهرست دیگري که ایشان براي افراد داراي اتیسم با عملکردهاي سطح بالا، اما ضعیف در تفکر با استفاده از تصویر، پیشنهاد کرده اند به موارد زیر برخورد می کنیم:
- حسابداري: در زمینه هاي خاصی مانند محاسبه مالیات بر درآمد، این افراد توانایی ویژه اي از خود نشان می دهند.
- علوم کتابداري: خصوصا در ارتباط با استفاده از منابع و کمک به مردم در جستجوي اطلاعات در کتابخانه و در فضاي مجازي با استفاده از اینترنت.
- رانندگی تاکسی: به دلیل حافظه طولانی مدت قوي تمامی مسیرها و خیابان ها را از حفظ می دادند.
- کوك کردن پیانو و سایر سازها
- پرداخت پول در بانک ها: به دلیل دقت بسیار بالا (در شمارش در صندوق هاي شلوغ که مراجعین فراوان دارد و بر حافظه کوتاه مدت، فشار زیادي وارد می شود، نباید از این افراد استفاده کرد).
- آمار و محاسبات عددي: می توانند در فعالیت هاي مختلفی مانند مراکز سرشماري و پژوهشی (در فعالیت هاي مربوط به محاسبات و وارد کردن داده ها) کار کنند.
در فهرست دیگري، دکتر گراندین مجموعه اي از شغل ها را که افراد داراي عملکردهاي سطح پایین می توانند انجام دهند، این گونه پیشنهاد می کند:
- کار در مخزن کتاب، در کتابخانه ها: به دلیلی وسعت حافظه بلند مدت، گاه این افراد می توانند تمامی کدهاي مربوط به کتاب ها را حفظ کرده و در مرتب کردن و چیدن مجدد آنها فعالیت کنند.
- انواع فعالیت هاي مونتاژ در کارخانه ها و کارگاه ها: به دلیل علاقمندي به انجام فعالیت هاي تکراري این دسته از کارها مورد علاقه این افراد هستند.
- کار با دستگاه کپی: لازم به ذکر است که در انجام فعالیت هاي چاپی، این دسته از افراد نیازمند نظارت دایم هستند و کار با دستگاه کپی به دلیلی سادگی و تکراري بودن براي آنان ساده تر و قابل انجام است.
- کارهاي خدماتی: شامل تمیز کردن زمین، دستشویی ها، پنجره ها و منازل.
- پر کردن قفسه هاي فروشگاه ها: این فعالیت در حال حاضر در اغلب فروشگاه هاي بزرگ، توسط این افراد انجام می شود.
- حرفه هاي مربوط به جدا سازي: پاك کردن حبوبات، طبقه بندي کردن اشیاء و موارد مشابه
- باغبانی و نگهداري از گل ها و گیاهان
- وارد کردن داده ها در برنامه هاي مختلف رایانه اي
- کار کردن در رستوران: شامل تمیز کردن، پوست گرفتن و خرد کردن و آشپزي هاي تکراري.

1402
فروردین
29
سه‌شنبه 29 فروردين 1402
2023
April
18

Add new comment

Plain text

  • No HTML tags allowed.
  • Web page addresses and e-mail addresses turn into links automatically.
  • Lines and paragraphs break automatically.
CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.
Image CAPTCHA
Enter the characters shown in the image.