حرفه آموزی و مشاغل درکودکان اتیسم

مرضیه علیزاده
با توجه به شیوع اختلال طیف اتیسم (اوتیسم) آموزش ها و درمان های مختلفی جهت آموزش و توانبخشی کودکان طیف اتیسم (اوتیسم) وجود دارد، در این راستا یکی از اهداف برنامه های کنونی آن است که این کودکان با رسیدن به سن بزرگسالی در مسیر اشتغال قرار گیرند و در این مسیر مستقل شوند. مدتی است که درمان گران بر روی حرفه آموزی کودکان و نوجوانان طیف اتیسم (اوتیسم) تمرکز کرده اند و حرفه و مشاغل مختلفی را برای این کودکان آزمایش می کنند تا در حرفه ای که کودک در آن می تواند موفق شود تمرکز نمایند و کودک را در آن حرفه یاری رسانند. در این راستا مرکز اتیسم (اوتیسم) اصفهان به بحث حرفه آموزی بیش از پیش اهتمام دارد. هدف از فعالیت حرفه آموزی در مرکز اتیسم (اوتیسم) اصفهان، آموزش مهارت های پایه، آموزش مهارت های اجتماعی، آموزش های رفتار کاری برای به حداکثر رساندن توانائی های بالقوه و نیز کاهش مشکلات رفتارهای ناشی از معلولیت به منظور کسب آمادگی های لازم برای حضور در شغل حمایت شده و دستیابی خودکفایی نسبی اجتماعی و اقتصادی همراه با کرامت انسانی است. مرکز آموزش و توان بخشی کودکان اتیسم اصفهان بخشی از فعالیت هایش را به آموزش مهارت های حرفه ای اختصاص داده است. در این بخش حرفه هایی از قبیل معرق، چرم دوزی و تهیه پاکت وجود دارد و مددجو برای وارد شدن به این مرحله از آموزش باید تسلط کافی و مهارت نسبتا خوبی در انجام مهارت های حرکتی ظریف و درشت، توجه و تمرکز و دقت کافی هنگام استفاده از ابزار به دست آورد. در ابتدای آموزش، هر کدام از حرفه های مورد نظر به مراحل کوچک تر تقسیم می شود و پس از موفقیت در هر مرحله می تواند پیشرفته تر شود تا کاملا در آن حرفه مهارت کافی پیدا کند.
در این مقاله به تعریفی از حرفه و لزوم و اهمیت حرفه آموزی برای کودکان طیف اتیسم (اوتیسم) مراحل آموزش حرفه آموزی برای کودکان پرداخته می شود.
قبل از هر چیز باید گفت حرفه عبارتست از مجموعه اقداماتی که در جهت آموزش، اشتغال و به کارگماری فرد به گونه ای که بتواند از طریق آن ضمن کسب درآمد و تامین معاش به منزلت شخصی و اجتماعی مناسب دست یابد تعریف می شود. در این راستا یکی از دغدغه های اساسی خانواده ها و برنامه ریزان آموزشی و توانبخشی، گذراندن مطلوب زندگی کودکان پس از ترخیص از دوره های آموزشی و توانبخشی از مراکز است.
متأسفانه به دلیل ناکارآمد بودن بسیاری از آموزش های رسمی تدارک دیده شده برای کودکان و نوجوانان اتیسم (اوتیسم) آغاز دوران جوانی آنها مصادف با آغاز دوران سخت بیکاری است. علت این امر را نمی توان تنها بر عهده توانایی های محدود این گروه از نوجوانان گذاشت. موضوع آینده حرفه ای و استقلال نسبی مددجویان مهم ترین چالش پیش روی خانواده ها و متخصصین به شمار می رود.
روند حرفه آموزی برای افراد اتیسم
به طور كلي روند كار آموزش به اين صورت است كه مددجو به صورت شفاهي با كار روبرو مي‌شود، راهنمايي‌هايي به منظور ايجاد كار صورت مي‌گيرد و حداقل واكنش صحيح وي بلافاصله تشويق مي‌شود. اگر واكنش مددجو صحيح نباشد راهنمايي مربي تكرار مي‌شود و الگويي صحيح از پاسخ به وي ارائه مي‌شود. اگر مددجو باز هم پاسخ صحيح ندهد ضمن تكرار دستور با گرفتن دست وي شيوه ی صحيح انجام كار به طور عملي و با كمك خود وي نشان داده مي شود. ثبت هر يك از اين مراحل بر روي فرم‌هاي مخصوص ثبت رفتار به منظور نشان دادن سرعت مددجو در طي يك گام و تعداد جلسات مورد نياز براي يادگيري يك فعاليت انجام مي گيرد. لازم به ذكر است كه طي تمامي گام‌ها براي هر يك از مددجويان ضروري نيست و آنان بر اساس توان خود مي‌توانند از تعدادي از مراحل جهش كنند. هم چنين با اندازه‌گيري زمان انجام فعاليت هاي مختلف موجود در يك حرفه، مقايسه ی سرعت انجام فعاليت توسط مددجو با زمان مطلوب صورت مي گيرد و تلاش مي شود اين فاصله به حداقل برسد. پس از طي مراحل فوق تعداد جلساتي كه براي طي هر يك از گام‌ها لازم است تا فرد قادر به كسب آن مهارت شود تعيين مي شود و آموزش هاي عملي با استفاده از رويكردهاي علمي آغاز مي شود. اين آموزش ها با توجه به نيازهاي آموزشي هر حرفه برنامه ريزي شده است كه تنوع كاري فراواني را نيز در بر دارد.
- مراحل آموزش
کودکان در مرکز اتیسم اصفهان به دو شکل کلی آموزش می بینند:
• مرحله ی آموزش های مقدماتی و پیش حرفه ای ( حسب مورد)
• مرحله ی آموزش های کارآموزی با تاکید و اولویت آموزش حرفه ای
پس از طی مرحله مقدماتی، و کسب توانمندی فرد به مرحله "کارآموزی " وارد می شود. نوع آموزش در این مرحله متناسب با نیاز بازار کار، برنامه های کارآفرینی و نیاز کارگاه های تولیدی حمایتی تعیین خواهد شد.

تجهیزات و لوازم تخصصی
1- حرفه آموزی
• میزها و صندلی ها متناسب با نوع فعالیت کلاس های حرفه آموزی و به تعداد توانخواهان
• قفسه جهت نگهداری ابزار و وسایل آموزشی و کمک آموزشی
• ابزار و مواد اولیه برای هر کلاس با توجه به نوع فعالیت
با توجه به نقش محیط کار، در کار و بهره وری و با توجه به اصول ارگونومی که ضامن سلامتی توانخواهان در فضای حرفه آموزی کارگاهی می شود رعایت موارد ذیل موکدا توصیه می گردد:
1 ) مناسب بودن وضعیت روشنایی محل کار
2) مناسب بودن وضعیت و امکانات محیط کار به خصوص تهویه ی عمومی و موضعی
3) رعایت تناسب نوع میز و صندلی مورد استفاده در کلاس های حرفه آموزی و کارگاه ها با شرایط فیزیکی توانخواهان
4) توجه به حرکات تکراری و وضعیت ثابت طولانی مدت توان خواه
آشنایی با حرفه های مختلف جهت آموزش و توانبخشی کودکان طیف اتیسم
تاکنون حرفه های مختلفی جهت آموزش به کودکان طیف اتیسم (اوتیسم) در مرکز اتیسم اصفهان مورد آزمایش و بررسی قرار گرفته تا حرفه هایی که این نوجوانان می توانند موفق باشند در مرکز دنبال شود. در ذیل به برخی از حرفه هایی که کودکان طیف اتیسم در آن عملکرد موفقی داشته اند پرداخته می شود. امید است با آزمایش کردن سایر حرفه ها برای این عزیزان، دامنه ی حرفه هایی که آنان می توانند در آن موفق باشند گسترش یابد.
آموزش حرفه چرم
پیش نیاز: تقویت حرکات ظریف، هماهنگی چشم و دست، مفهوم توالی، کار با خط کش، قیچی کردن و چسب زدن باید آموزش داده شده باشد.
مراحل چرم
1. ابتدا در دست گرفتن سمبه، روش صحیح و قرار دادن انگشتان روی سمبه را آموزش می دهیم.
2. مشتی گرفتن، که مشتی در دست غالب و سمبه در دست غیر غالب قرار می گیرد.
3. ضربه زدن، آموزش به کودک که چه تعدادی بزند، چرم سوراخ شود (بی هدف روی چرم)
4. مشخص کردن محدوده، که فقط کودک آن محدوده را سوراخ کند
5. یک نقطه را مشخص می کنیم تا سوراخ کند
6. گذاشتن چند نقطه در کنار هم برای رعایت توالی و ترتیب
7. آموزش گذاشتن خط کش، علامت زدن کنار لبه ی کار با این لفظ( خط کش را بگذار کنار خط)
8. کنترل خط کش کنار خط و گذاشتن نقطه داخل سوراخ های خط کش و علامت زن
9. سوراخ زدن متوالی (طبق نقطه های خط کش علامت زن که روی چرم مشخص شده)
10. موم کشیدن روی نخ
11. سوزن نخ کردن
12. گره اول کار (سرنخ)
13. دوخت ساده
14. دوخت زیر و رو بخیه
15. دوخت دندان موشی
16. دوخت ضربدری
17. کور کردن پایان کار
17. الگوگذاری چرم (کیف، جامدادی، کیف آرایش) آموزش گذاشتن الگو کنار چرم و نه وسط چرم
18. کشیدن کنار الگو
19. برش و قیچی چرم
20. گذاشتن الگوی آستر، قیچی آستر
21. چسباندن آستر روی چرم
22. سوراخ زدن و دوختن قسمت های لازم
23. مونتاژ و چسب زدن کل کار و دوخت نهایی

درست کردن پاکت نامه
پیش نیاز: کودک باید کار با قیچی، تازدن، چسب زدن و مداد گرفتن را یاد گرفته باشد.
مراحل کار
1. گذاشتن الگو، کنترل الگو و خط کشیدن دور الگو
2. قیچی کردن خطوط
3. تازدن قسمت های مشخص شده
4. چسباندن قسمت های تا شده

پیش نیاز: تقویت حرکات ظریف، هماهنگی چشم و دست

1. مهارت دست گرفتن کمان
2. توانایی اره کردن و کنترل چوب و برش بی هدف
3. روی خط راست بریدن
4. بریدن خطوط منحنی، شکسته و زاویه دار (درشت)
5. بریدن خطوط ظریف
6. سمباده زدن 7. کشیدن طرح (یا چسباندن طرح روی چوب، کشیدن طرح با کاربن)
8. توانایی بستن کمان
9. انجام این مراحل از روی تابلوی روش تیچ
مهارت معرق چرم
پیش نیاز: تقویت حرکات ظریف، هماهنگی چشم و دست
1- دست گرفتن انبر و جا به جا کردن اشیا مخصوصا تیشه
2- توانایی کنترل چرم توسط دست غیر غالب و حمل تیشه با انبر توسط دست غالب (بی هدف )
3- توانایی چسب زدن به اندازه ی کافی (کشیدن چسب به سطح کار)
4- چسباندن تیشه به صورت مارپیچ (بافت نامنظم)، توانایی پیچ زدن و گرد کردن مارپیچ (بافت نامنظم)
5- پر کردن جاهای خالی توسط بافت نامنظم
6- توانایی نوار کشی حاشیه ی کار
7- توانایی باز کردن جای لولاهای جعبه ها بین نوار کشی
8- چسباندن موتیف های چرمی طبق الگو
9- ترکیب نوار کشی بافت نامنظم و چسباندن موتیف ها طبق الگو
10 - آستر کشی، برش آستر و چسباندن آستر
11 - انجام مراحل کار از طریق روش تیچ

1398
اسفند
5
دوشنبه 5 اسفند 1398
2020
February
24

Add new comment

Plain text

  • No HTML tags allowed.
  • Web page addresses and e-mail addresses turn into links automatically.
  • Lines and paragraphs break automatically.
CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.
Image CAPTCHA
Enter the characters shown in the image.