سخنی با والدین

    حمید رضا عرب

طی تجربه کاری خود متوجه این نکته شده ام که در فرایند مداخله ویژه کودکان  مبتلا به طیف اتیسم(اوتیسم) بسیاری از والدین به صورت احساسی عمل می نمایند و اصول منطقی را در مداخلات کودکان خود رعایت نمی نمایند. در حالی که مداخلات درمانی زمانی برای این کودکان موثر می باشد که والدین به صورت منطقی به فرایند مداخله درمانی کودک خود بپردازند.
اولین اصل که باید به آن پرداخت این است که متاسفانه بسیاری از والدین خود را از فرایند توانبخشی مجزا نموده اند و فرایند مداخله و توانبخشی را به صورت کامل به متخصصین سپرده اند، زمان های زیادی را در کلینیک های متعدد سپری می نمایند بدون آن که اندک وقتی را صرف انجام تمرینات در خانه نمایند. در صورتی که آموزش ها زمانی موثر می باشد که والد تمرینات ارایه شده را در خانه با کودک خود کار نماید و در چنین شرایطی است که فرایند تعمیم دهی شکل می گیرد. لذا در صورتی که والد فرآیند آموزش و توانبخشی را به صورت تمام به متخصصین بسپارد و خود در فرایند آموزش و توانبخشی درگیر نشود پیشرفت این کودکان با کندی صورت می پذیرد.

نکته دوم انتظارات غیر واقع بینانه برخی از والدین می باشد. متاسفانه برخی از والدین، این مساله را در کودکان خود نمی پذیرند و توقعاتی از کودک خود و درمانگران دارند که بسیار غیر منطقی می باشد. به عنوان مثال والدی علی رغم آن که سطح عملکرد شناختی کودک خود را می داند کودک خود را با کودکی که از لحاظ عملکرد شناختی در سطح بالایی می باشد مقایسه نموده و انتظار دارد کودک خود را تا تحصیلات بالا برساند. به راستی چرا گاهی اوقات برخی والدین دست به مقایسه هایی می زنند که از ریشه غلط می باشد، والدین همیشه باید این نکته را مد نظر خود قرار دهند که رفتن کودک به مدرسه به این دلیل حائز اهمیت می باشد که موجب می شود تا کودک مهارت های اجتماعی مورد نیاز را فرا گیرد و تاکید اساسی را باید بر این نکته قرار دهند که رد شدن در تست اجتماعی مدرسه دردناک تر از تست درسی در مدرسه می باشد و توجه خود را بر بهبود ارتباط اجتماعی کودک قرار دهند.

مساله بعدی که در سال های اخیر رایج شده است ارایه تجربیات غلط توسط والدین به یکدیگر است که این مساله بسیار ناراحت کننده است. به عنوان مثال یک والد تمرینی را با کودک خود کار کرده و به نتیجه مطلوب رسیده است. لذا این تکنیک را برای همه والدین کودکان طیف اتیسم(اوتیسم) تجویز می نماید در حالی که این مساله اشتباه می باشد بنا به این دلیل که ما در این مساله با یک اختلال واحد که نشانه های مشترکی دارد رو به رو نمی باشیم. ما با طیف اتیسم(اوتیسم) سر وکار داریم و همین امر فرایند مداخله و توانبخشی این کودکان را پیچیده می نماید.

در فرآیند توانبخشی کودک خود، رویکرد تیمی داشته باشید. پیشرفت این کودکان در زمانی بسیار سریع صورت می گیرد که فرایند توانبخشی این کودکان به صورت تیمی باشد به عنوان مثال فرد گفتار درمانگر از فرآیند آموزش تحلیل رفتار کاربردی این کودک آگاهی داشته باشد و با مربی این کودک در ارتباط باشد تا در زمانی که با مساله ای رو به رو شده اند با تبادل اطلاعات با یکدیگر فرایند آموزشی کودک را پیش ببرند و برنامه پیشرفتی کودک به صورت یکپارچه به جلو رود.

نکته مهم دیگر که در این جا باید عنوان نمود آن است که گاهی اوقات والدین درمان های کمکی این کودکان را به عنوان درمان های اصلی می پذیرند و فرایند توانبخشی اصلی کودکان خود را فراموش می نمایند در صورتی که درمان های کمکی را باید در کنار سایر مداخلات استفاده نمود که یکی از آموزش های ویژه این کودکان، آموزش تحلیل رفتار کاربردی می باشد. ذکر این نکته مهم است که باید در کنار این آموزش که آموزش اصلی می باشد درمان های کمکی انجام گردد.

در طی فرایند توانبخشی اغلب والدین به سلامت روان خود توجه نمی نمایند و همین امر موجب می شود که آنان توان لازم برای انجام تمرینات که توسط متخصصین برای کودکان آن ها داده می شود را نداشته باشند و به مرور زمان دچار فرسودگی شوند. لذا همه والدین عزیز، این موضوع را باید مدنظر قرار دهند که توجه به سلامت روان خود به این کودکان به صورت غیر مستقیم فواید زیادی می رساند. به عنوان نمونه  والدی که از لحاظ روحی از توان لازم برخوردار می باشد وقتی کودک مشکل رفتاری بروز می دهد به صورت کاملا علمی و منطقی در برابر این مشکل برخورد می نماید، اما والدی که از لحاظ خلق و خو و روحی در شرایط مناسبی نباشد ممکن است در این مواقع به صورت نامناسب با کودک خود برخورد نماید.

عدم تلاش والدین جهت بالا بردن آگاهی خود

متاسفانه بسیاری از والدین کودکان طیف اتیسم(اوتیسم) علی رغم آن که مدت زیادی می باشد که با این مساله مواجه اند از آگاهی کمی در مورد درمان های ویژه این کودکان رو به رو می باشند و همین امر موجب شده است که در فرایند توانبخشی کودکان خود دچار قصور گردند. در حالی که اگر والد آگاهی خود را در مورد ابعاد درمانی این کودکان بالا ببرد دچار چنین اشتباهات نمی شود. پس والدین همواره باید این نکته را مدنظر داشته باشند که با بالا بردن آگاهی خود می توانند کمک های بسیار مهمی را به خود و کودکان خود داشته باشند.

نکته دیگر که باید مطرح شود و والدین باید آن را همیشه مدنظر قرار دهند آن است که اتیسم (اوتیسم) اختلال پیچیده ای است و در حال حاضر تحقیقات متعددی در حال مطالعه در مورد علل و درمان این اختلال می باشد و فرضیه هایی هم در زمینه علل این اختلال و درمان این اختلال زده می شود تا زمانی که به صورت علمی ثابت نشود نمی توان بر آن تکیه نمود لذا والدین نباید  این فرضیات را در فرایند توانبخشی کودک خود وارد نمایند تا زمانی که به صورت علمی ثابت شود.

 نکته بعد این موضوع می باشد که اکثر والدین فرایند آموزش و توانبخشی را خیلی گسترده می نمایند و همین امر موجب می شود کودک در فرایند آموزش و توانبخشی دچار خستگی شود، در حالی که کودک مبتلا به اتیسم (اوتیسم) همان قدر که به آموزش و توانبخشی نیاز دارد به زمانی برای بازی و فعالیت هایی غیر از آموزش نیاز دارد لذا والدین باید به این نکته توجه نمایند که در کنار آموزش و توانبخشی زمانی را جهت بازی کردن کودک در نظر بگیرند.

 والدین گرامی با بالا بردن آگاهی خود با اطلاعات کامل در فرایند توانبخشی کودک خود گام برداشته و با این امر در این زمینه با آگاهی کامل تصمیم بگیرید.